هیستروسکوپی چیست؟ کاربرد، مزایا و معایب آن را بشناسید

• بارداری و زایمان

• ۶ آذر ۱۴۰۲

سلامت رحم در زنان مهم است، به ویژه افرادی که می‌خواهند باردار شوند یا می‌خواهند از مشکلات زنان در امان بمانند، باید رحم سالمی داشته باشند. به همین دلیل بهتر است که معاینه منظم پزشک و معاینه رحم را فراموش نکنید. با بررسی دهانه رحم و کانال رحم با روشی به نام هیستروسکوپی می‌توان مداخله اولیه را برای مشکل احتمالی انجام داد. به این ترتیب می‌توان مشکلات را قبل از جدی شدن کنترل کرد. این روش هم برای تشخیص هم برای درمان استفاده می‌شود که به همین دلیل از روش‌های دیگر متمایز می‌شود. در ادامه این مقاله به بررسی کاربرد، فواید و عوارض آن خواهیم پرداخت. تا آخر مقاله، همراه ما باشید. 

هیستروسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

هیستروسکوپی باید در 3 تا 4 روز اول پس از پایان قاعدگی و زمانی که دیواره رحم نازک است انجام شود. هدف از این کار جلوگیری از آسیب ناخواسته به بارداری احتمالی و به دست آوردن تصویر بهتر از حفره داخلی رحم است. از آنجایی که دوره تخمک گذاری در روزهای 10 تا 15 پس از پایان خونریزی قاعدگی رخ می‌دهد، احتمال بارداری وجود دارد. به همین دلیل هیستروسکوپی را نمی‌توان به جز روزهای بلافاصله پس از پایان قاعدگی، انجام داد.

هیستروسکوپی روشی است که به صورت واژینال از طریق عدسی مخصوص انجام می‌شود. تصویر گرفته شده با انعکاس آن بر روی مانیتور در طول فرآیند مشاهده می‌شود. هیستروسکوپ از طریق دهانه رحم وارد رحم می شود. در این مدت، مایعی برای گسترش حفره رحم به منظور مشاهده داخل رحم تزریق می‌شود.

هیستروسکوپی را می‌توان به دو روش تشخیصی یا جراحی انجام داد. در طول روش تشخیصی، در صورت لزوم می‌توان با استفاده از ابزارهای مناسب در نوک هیستروسکوپ، جراحی را انجام داد. هنگامی که برای اهداف درمانی انجام می‌شود، با بی حسی موضعی و زمانی که برای اعمال جراحی انجام می‌شود، با بیهوشی عمومی یا نخاعی در محیط اتاق عمل انجام می‌شود. بیمار، می‌تواند در همان روز مرخص شود و به خانه بازگردد.

کاربرد هیستروسکوپی

مواردی که از هیستروسکوپی برای آن‌ها استفاده می‌شود، عبارت‌اند از: 

• درمان پریودهای نامنظم 
• مسدود کردن لوله‌های فلوپ برای جلوگیری از بارداری 
• شناسایی ساختار غیر طبیعی رحم 
• تشخیص ضخیم شدن دیواره رحم که در سونوگرافی یا سایر آزمایشات تصویربرداری دیده می‌شود.
• تشخیص و درمان ضایعات غیرطبیعی مانند پولیپ یا فیبروم رحم
• تشخیص دلیل سقط‌های مکرر جنین
• برداشتن دستگاه داخل رحمی (IUD) 
• خارج کردن بافت اسکار از رحم 
• برداشتن نمونه از رحم برای روش بیوپسی

انواع هیستروسکوپی 

به صورت کلی دو نوع هیستروسکوپی وجود دارد که به روش درمانی (جراحی) و تشخیصی دسته‌بندی می‌شوند. ماهیت این دو نوع یکسان است و تفاوت آن‌ها به هدف انجام آن مربوط می‌شود. هدف انجام روش تشخصی و درمانی عبارتند از:

هیستروسکوپی تشخیصی

برای بررسی علل ناباروری یا مشکلات بی نظمی قاعدگی و همچنین مشکلات سقط مکرر استفاده می‌شود. هیستروسکوپی تشخیصی که معمولا با بی حسی موضعی انجام می‌شود، یک روش بدون درد است.

هیستروسکوپی درمانی

این یک روش هیستروسکوپی جراحی است که برای حذف چسبندگی‌ها، میوم‌ها یا پولیپ‌های تشخیص داده شده در رحم و محفظه موجود در حفره رحم انجام می‌شود. پس از این عمل که در اتاق عمل و با بیهوشی عمومی انجام می‌شود، گاهی اوقات بیمار به بستری شدن حداکثر یک شب در بیمارستان نیاز دارد.

هیستروسکوپی در چه شرایطی انجام می‌شود؟

هیستروسکوپی امکان تصویربرداری از داخل رحم و درمان راحت ناهنجاری‌های تشخیص داده شده را به صورت واژینال ارائه می‌دهد. این روش با بیهوشی عمومی یا موضعی بسته به شرایط بیمار و روشی که باید انجام شود انجام می‌شود. این روش به طور کلی برای اهداف تشخیصی و درمانی زیر انجام می‌شود:

• در سقط‌های مکرر
• برای مشکل ناباروری
• بی نظمی قاعدگی
• شکایت خونریزی نامنظم
• برای تشخیص و درمان چسبندگی‌های داخل رحمی
• در برداشتن پولیپ یا فیبروم در رحم

آماده سازی قبل از هیستروسکوپی

این عمل بلافاصله پس از قاعدگی، زمانی که خونریزی وجود ندارد، انجام می‌شود. در بیماران در سنین باروری و با چرخه قاعدگی منظم، عمل در پایان خونریزی قاعدگی برنامه ریزی می‌شود. برای بیماران در سنین باروری که خونریزی نامنظم دارند، پزشک تاریخ عمل را برنامه ریزی می‌کند. بسته به نوع عمل انجام شده قبل از عمل، ممکن است دارو برای آماده سازی دهانه رحم لازم باشد. اطلاعات و کاربرد دقیق توسط پزشک در این مورد ارائه خواهد شد.

بعد از هیستروسکوپی به چه نکاتی باید توجه کرد؟

پیروی از توصیه‌های پزشک پس از عمل برای بازیابی سلامت در مدت زمان کوتاهی مهم است. پس از هیستروسکوپی ممکن است خونریزی به صورت لکه بینی خفیف وجود داشته باشد. علاوه بر این، درد مشابه درد قاعدگی ممکن است احساس شود که 1-2 روز طول می‌کشد. بسته به شرایط فعلی بیمار می‌توان فرآیند درمان هورمونی را آغاز کرد. بعد از آن، روابط جنسی برای مدت معینی ممنوع است و پس از طی مراحل بهبودی می‌توان زندگی روتین را از سر گرفت.

آیا هیستروسکوپی یک روش خطرناک است؟

مانند هر جراحی، برخی از موقعیت‌ها و عوارض نامطلوب ممکن است در طول جراحی هیستروسکوپی ایجاد شود. ممکن است در طول عمل عوارض جدی مانند سوراخ شدن رحم، تجمع مایع در ریه‌ها و خونریزی وجود داشته باشد. اگرچه این موارد نادر هستند، اما می‌توان با آن‌ها روبرو شد. با این حال، یک عمل جراحی کم تهاجمی است که برای بیمار راحت است، به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را مختل نمی‌کند و نتایج رضایت بخشی در اندیکاسیون‌های مناسب دارد.

فواید هیستروسکوپی

انجام هیستروسکوپی درمانی و تشخیصی، مزایای بسیاری به همراه دارد. این فواید به ویژه برای افرادی که قصد باردار شدن دارند، به چشم می‌آید. مزایای آن عبارت‌اند از: 

• تشخیص دقیق: هیستروسکوپی، امکان مشاهده مستقیم داخل رحم را فراهم می‌کند، که امکان تشخیص دقیق‌تر برخی مشکلات را مانند تشکیل تومورها، پولیپ‌ها، عفونت‌ها و عوارض دیگر را ارائه می‌دهد. 
• کاهش نیاز به جراحی باز: در بسیاری از موارد، هیستروسکوپی به عنوان روشی غیر تهاجمی برای تشخیص و درمان مشکلات رحمی استفاده می‌شود. این به معنی کاهش نیاز به جراحی باز با برش‌های بزرگ و زمان بهبودی طولانی است. 
• زمان بهبودی کوتاه: به دلیل وجود برش‌های کوچک و تداخل کم با بافت‌های اطراف، زمان بهبودی بعد از هیستروسکوپی معمولاً کوتاه است. 
• امکان درمان همزمان: در بسیاری از موارد، هیستروسکوپی امکان انجام روش‌های درمانی همزمان با تشخیص را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، در صورت شناسایی تومورهای کوچک یا پولیپ‌ها، می‌توان آن‌ها را به طور همزمان برداشت و درمان کرد. 
• عملکرد بهتر برای باروری: هیستروسکوپی می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد رحم و سازوکارهای باروری ارائه دهد. با اطلاعات بهتر در مورد وضعیت رحم، می‌توان برنامه‌ریزی مناسب‌تری برای درمان ناباروری انجام داد. 
• کاهش عوارض جراحی: هیستروسکوپی معمولاً با عوارض کمتری نسبت به جراحی باز همراه است. 
• قابلیت تکرار: هیستروسکوپی به طور مکرر قابل انجام است، به این معنی که در صورت نیاز به مداخله‌های درمانی دیگر در آینده، می‌توان با استفاده از همین روش به آن‌ها پرداخت. این امر برای مواردی مانند برداشت پلیپ‌ها، درمان عفونت‌ها و تومورها مفید است.

در مورد هیستروکتومی بیش‌تر بخوانید!

عوارض هیستروسکوپی

هر روش تشخیصی و درمانی در کنار مزایایی که در دارد، ممکن است با برخی عوارض احتمالی همراه باشد. هیستروسکوپی نیز از این قاعده مستثنی نیست و خطرات احتمالی آن عبارت‌اند از: 

• ایجاد سوراخ در دیواره رحم
• عفونت رحم
• ایجاد زخم در پوشش داخلی رحم
• آسیب به دهانه رحم
• نیاز به جراحی برای ترمیم آسیب
• جذب غیر معمول مایع در طول عمل که منجر به کاهش سطح سدیم می‌شود.
• خونریزی شدید
• آسیب به روده‌ها 
• آسیب به اندام‌ها یا بافت‌های مجاور
• لخته‌های خون که می‌توانند به ریه‌ها بروند و کشنده باشند (بسیار نادر) .
• تهوع و استفراغ
• سرگیجه
• سردرد
• مشکلات تنفسی
• عفونت 

مواردی که بعد از هیستروسکوپی باید در نظر بگیرید

نکاتی که پس از هیستروسکوپی باید در نظر گرفته شود را می‌توان به شرح زیر فهرست کرد:

• قرار ملاقات‌های بعدی: به شدت از قرار ملاقات‌های توصیه شده توسط پزشک پیروی کنید. برای اطمینان از اینکه بهبودی شما به درستی پیشرفت می‌کند، باید معاینات منظم داشته باشید.
• استراحت: بعد از هیستروسکوپی مراقب استراحت باشید. در چند روز اول پس از جراحی از فعالیت‌های بدنی سنگین خودداری کنید و اجازه دهید بدن خود بهبود یابد.
• درد و ناراحتی: ممکن است بعد از هیستروسکوپی درد خفیفی وجود داشته باشد و در صورت وجود درد می‌توانید از مسکن‌های توصیه شده توسط پزشک استفاده کنید و در صورت لزوم از کمپرس گرم استفاده کنید.
• خونریزی واژینال: خونریزی خفیف واژینال یا لکه بینی ممکن است پس از هیستروسکوپی رخ دهد. با این حال، در صورت خونریزی زیاد یا ترشحات غیر طبیعی، باید با پزشک خود مشورت کنید.
• فعالیت جنسی: از فعالیت جنسی تا زمانی که پزشکتان توصیه کرده است خودداری کنید.
• حمام کردن: در چند روز اول پس از عمل از ماندن طولانی مدت در حمام خودداری کنید. به این ترتیب خطر عفونت کاهش می یابد.
• علائم عفونت: اگر بعد از هیستروسکوپی متوجه علائم عفونت شدید، مانند تب، درد شدید، ترشح غیرطبیعی یا بوی بد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• داروها: داروهای توصیه شده توسط پزشک را به طور منظم استفاده کنید. داروهایی مانند آنتی بیوتیک‌ها یا مسکن‌ها ممکن است توسط پزشک برای حمایت از روند بهبودی بعد از عمل توصیه شود.

روند بهبودی پس از هیستروسکوپی

لازم است که پس از عمل هیستروسکوپی استراحت کافی داشته باشید تا مطمئن شوید که روند بهبودی سریع و بدون مشکل است. اجتناب از فعالیت‌های بدنی سنگین، به ویژه در روزهای اول، ممکن است برای روند بهبودی مفید باشد. خونریزی خفیف واژینال یا لکه بینی طبیعی است اما در صورت خونریزی زیاد یا ترشحات غیر طبیعی باید با پزشک مشورت شود. در صورت احساس درد یا ناراحتی می‌توانید از مسکن‌های توصیه شده توسط پزشک استفاده کنید. پس از انجام عمل باید از فعالیت جنسی برای مدتی خودداری شود و فعالیت‌هایی مانند ماندن طولانی مدت در آب در مدت زمانی که پزشک تعیین کرده است، انجام نشود.

در صورت مشاهده علائم عفونت (تب، درد شدید، ترشحات غیرطبیعی) باید فوراً با پزشک مشورت شود. پس از انجام عمل، لازم است که به طور منظم از داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید و بررسی‌های توصیه شده توسط پزشک را دنبال کنید. از آنجایی که هیستروسکوپی یک روش حساس است، باید توسط پزشک متخصص و تیم مجرب انجام شود.

در مورد چسبندگی داخل رحم یا سندرم آشرمن بیش‌تر بخوانید!

کلام پایانی

در این مقاله، تمام نکات در مورد اقدامات قبل و بعد از هیستروسکوپی و روش انجام آن را مورد بررسی قرار دادیم. امید است با مطالعه مقاله، با مزایا، معایب و کاربردهای آن به صورت کامل آشنا شده باشید. 

سوالات متداول