آندومتریوز : علت، علائم، تشخیص و درمان آن!

• بیماری های زنان

• ۸ آذر ۱۴۰۲

آندومتریوز یا کیست شکلاتی یک مشکل زنانه است که تاثیر بسزایی بر سلامت زنان دارد. کیست آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که لایه داخلی رحم به نام آندومتر در نواحی خارج از رحم رشد کند. عوامل ژنتیکی، عدم تعادل هورمونی و مشکلات سیستم ایمنی ممکن است در تشکیل کیست‌های شکلاتی نقش داشته باشد. ترکیب این عوامل می‌تواند باعث التهاب، خونریزی و در نتیجه ایجاد کیست‌های شکلاتی در بافت آندومتر (دیواره رحم) شود. کیست‌های شکلاتی نام خود را از مایع قهوه‌ای رنگی گرفته‌اند که در آن‌ها وجود دارد و این کیست‌ها معمولا در تخمدان‌ها یافت می‌شوند. آندومتریوز علائم متعددی مانند قاعدگی دردناک، درد لگن، درد هنگام رابطه جنسی و مشکلات باروری ایجاد می‌کند. این وضعیت می‌تواند کیفیت زندگی زنان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و نیاز به درمان طولانی مدت دارد.

کیست آندومتریوز چیست؟

در بیماری آندومتریوز، بافت‌هایی شبیه به دیواره رحم در خارج از رحم رشد می‌کنند. اغلب تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به ندرت می‌تواند منجر به التهاب و تشکیل بافت اسکار در سایر نقاط بدن شود. هنگامی که تخمدان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کیست‌هایی به نام اندومتریوما ایجاد می‌شود. ناحیه‌ای که در آن ناراحتی ایجاد می‌شود ممکن است تحریک شده و باعث ایجاد بافت اسکار شود. نوارهایی از بافت فیبری به نام چسبندگی ممکن است قابل مشاهده باشد. این نوارهای بافت فیبری ممکن است در چسبندگی بافت‌ها و اندام‌های لگن نقش داشته باشند. می‌تواند یک واکنش التهابی مزمن ایجاد کند که منجر به تشکیل بافت اسکار در لگن و سایر قسمت‌های بدن شود. همچنین می‌تواند باعث درد شدید در لگن شده و باردار شدن را دشوار کند.

چه چیزی باعث ایجاد کیست آندومتریوز می‌شود؟

کیست شکلاتی یک بیماری پیچیده است که بسیاری از زنان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند از ابتدای اولین دوره قاعدگی تا یائسگی رخ دهد. توسعه آن می‌تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. عوامل رایجی که باعث ایجاد کیست‌های آندومتریوز می‌شوند، عبارت‌اند از:

استعداد ژنتیکی

زنان با سابقه خانوادگی کیست‌های آندومتریوز بسته به عوامل ژنتیکی ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند.

عوامل هورمونی

در شرایطی که هورمون استروژن بیش از حد تولید می‌شود ممکن است منجر به ایجاد کیست‌های شکلاتی شود. عدم تعادل هورمونی می‌تواند باعث این وضعیت شود.

قاعدگی رتروگراد

جریان قاعدگی رتروگراد در خارج از رحم می‌تواند باعث ته نشین شدن بافت آندومتر در خارج از رحم شود.

در مورد پریود نامنظم بیش‌تر بدانید!

مشکلات سیستم ایمنی

بی نظمی‌های سیستم ایمنی می‌تواند باعث شود، بدن واکنش متفاوتی نسبت به بافت آندومتر طبیعی نشان دهد. مشکلات سیستم ایمنی می‌تواند باعث شود بدن نسبت به سلول‌های آندومتر بیش از حد واکنش نشان دهد. این وضعیت می‌تواند بر تشکیل کیست‌های شکلاتی تاثیر بگذارد.

علائم آندومتریوز چیست؟

کیست آندومتریوز ممکن است در برخی افراد علائمی ایجاد نکند. علامت شایع آن، درد در ناحیه لگن است. اغلب باعث درد شدید در لگن می‌شود، به خصوص در دوره‌های قاعدگی. همچنین ممکن است در هنگام مقاربت جنسی یا هنگام استفاده از توالت، درد ایجاد شود. علائم رایج آندومتریوز عبارت‌اند از:

درد لگن

درد شدید لگن در دوران قاعدگی یکی از شایع‌ترین علائم کیست شکلاتی است. این درد، قبل از قاعدگی شروع می‌شود و ممکن است در طول دوره قاعدگی افزایش یابد.

ناراحتی در حین مقاربت

درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی ممکن است از علائم کیست شکلاتی باشد.

بی نظمی‌های قاعدگی

کیست شکلاتی ممکن است باعث قاعدگی نامنظم، خونریزی بیش از حد یا درد شدید در زنان شود.

درد شکم و کمر

درد مزمن شکم، کمر درد یا درد در ناحیه لگن ممکن است رخ دهد.

مشکلات ادراری و روده‌ای

درد در هنگام ادرار، تکرر ادرار، درد در هنگام اجابت مزاج یا اسهال ممکن است رخ دهد.

خستگی

احساس خستگی مداوم و از دست دادن انرژی یکی از عوارض عمومی آندومتریوز است.

کیست آندومتریوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص کیست آندومتریوز برای درمان موثر و صحیح این بیماری بسیار مهم است. تشخیص معمولاً با استفاده از معاینه فیزیکی دقیق، گوش دادن به شرح حال بیمار و برخی آزمایشات تصویربرداری و آزمایشگاهی انجام می‌شود. روش‌های رایج برای تشخیص کیست‌های شکلاتی عبارتند از:

معاینه زنان

پزشک ناحیه لگن خانم را معاینه می‌کند و علائم کیست شکلاتی را ارزیابی می‌کند. در طول معاینه لگن، اطلاعات اولیه در مورد اندازه و محل کیست‌ها به دست می‌آید.

سونوگرافی

سونوگرافی یک روش تشخیصی رایج است که به تجسم کیست در تخمدان‌ها و ناحیه لگن کمک می‌کند. از سونوگرافی ترانس واژینال می‌توان برای به دست آوردن دید نزدیک‌تر از اندام‌های داخلی استفاده کرد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

 MRIبرای به دست آوردن تصاویر دقیق‌تر و بررسی بافت‌های اطراف کیست شکلاتی استفاده می‌شود.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی یک روش جراحی است و دسترسی مستقیم به حفره شکم را فراهم می‌کند. این روش به تشخیص کیست شکلاتی و تعیین اندازه آن کمک می‌کند.

بیوپسی

نمونه بافت را می‌توان در طول لاپاراسکوپی برای بررسی پاتولوژیک برداشت. این نمونه گرفته شده می‌تواند به تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن کیست شکلاتی کمک کند.

درمان کیست آندومتریوز

کیست آندومریوز بسته به وضعیت سلامت عمومی، علائم و علل زمینه‌ای بیمار ممکن است متفاوت باشد. هدف از درمان از بین بردن اختلال زمینه‌ای و کنترل علائم است. متداول‌ترین روش‌های درمانی مورد استفاده را می‌توان به شرح زیر فهرست کرد:

دارو

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است توسط پزشک برای کنترل درد و التهاب تجویز شود. برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم اندومتریوز می‌توان از درمان‌های هورمونی استفاده کرد.

مداخله جراحی

لاپاراسکوپی یک روش جراحی رایج در درمان کیست‌های شکلاتی است. از این روش می‌توان برای از بین بردن کیست‌ها، اصلاح چسبندگی‌ها و تمیز کردن بافت‌های کیستیک استفاده کرد.

درمان‌های هورمونی

در درمان‌های هورمونی از قرص‌های ضد بارداری یا تزریق‌های هورمونی استفاده می‌شود. هدف این درمان‌ها کنترل رشد سلول‌های آندومتر است و ممکن است به تسکین علائم کیست شکلاتی کمک کند.

درمان ناباروری

ممکن است برای زنانی که قصد بچه دار شدن دارند، درمان کیست شکلاتی خاص مورد نیاز باشد. این درمان ممکن است شامل روش‌هایی مانند القای تخمک گذاری، اصلاح چسبندگی‌ها یا لقاح آزمایشگاهی باشد.

تغییرات سبک زندگی

حفظ یک سبک زندگی سالم، بررسی عادات غذایی و اجتناب از استرس می‌تواند در طول فرآیند درمان کیست شکلاتی کمک کننده باشد.

کلام آخر

کیست شکلاتی، وضعیتی است که در نتیجه تجمع بافت آندومتر در در نواحی مختلف بدن از جمله تخمدان ها و تشکیل کیست ایجاد می‌شود و این یک وضعیت پزشکی است که می‌تواند باعث درد شود و باید جدی گرفته شود. اگر پیگیری و درمان بسیار دقیق انجام نشود، علائم ممکن است شدید شود در نتیجه می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه بیماران تأثیر منفی بگذارد.