دلایل نازایی چیست؟ علت نازایی زنان و مردان

• نازایی

• ۲۰ دی ۱۴۰۲

از مشکلاتی که اغلب زوجین نگران هستند، مسئله نازایی است. باید بگوییم که این مورد شایع نیست و امروزه به کمک تکنیک‌های پیشرفته مشکلات باروری تا حد بسیار زیادی حل شده و قابل درمان است. در این بخش می‌توانید دلایل نازایی را شناسایی کنید و در صورت داشتن هریک از مشکلات به پزشک مراجعه کنید.

نازایی چیست؟

ناباروری به طور کلی به عنوان ناتوانی یک زوج در رسیدن به بارداری با وجود یک سال رابطه جنسی منظم و محافظت نشده تعریف می‌شود. با این حال، زنان بالای 35 سال یا مبتلا به بیماری‌های خاص مانند دیابت نباید بیش از 6 ماه صبر کنند، در حالی که ممکن است برخی از پزشکان به زوج‌های جوان‌تر توصیه کنند که تا دو سال قبل از درمان صبر کنند.

از هر شش زوج، یک زوج به کمک نیاز دارند. مشکل در 40 درصد موارد مربوط به زنان و در حدود 33 درصد موارد مربوط به مردان بود. در بقیه موارد، مشاهده شد که هر دو طرف باروری پایینی بین 15 تا 30 درصد داشتند. در 5-10 درصد باقیمانده از زوج ها، علت ناشناخته است.

دلایل نازایی

دلایل نازایی در زنان و مردان متفاوت است؛ اما سبک زندگی نیز می‌تواند هر دو جنسیت را تحت تأثیر قرار دهد. در این بخش هریک را برای شما به طور جداگانه تقسیم‌بندی کرده‌ایم تا به طور دقیق با دلایل نازایی آشنا شوید.

عوامل مردانه

• ویژگی‌های اسپرم: اکثر موارد ناباروری مردان به دلیل تعداد کم اسپرم است که اغلب با میزان بالای نقص اسپرم (اندازه، شکل، تحرک) همراه است.
• عدم تعادل هورمونی: اگرچه عدم تعادل هورمونی مربوط به هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینیزه کننده (LH) بسیار رایج نیست، اما می تواند در مردان نیز رخ دهد. اینها می‌توانند بر رشد اسپرم تأثیر بگذارند و مسئول برخی از ناهنجاری‌های اسپرم باشند.
• همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تعداد اسپرم مردان در بسیاری از جوامع در حال کاهش است. اگرچه دلیل دقیق این امر ناشناخته است، اما تصور می‌شود که به دلیل عوامل محیطی باشد.
• نارسایی بیضه: مشخص شده است که برخی از مردان در منی خود اسپرم ندارند. این ممکن است به دلیل مشکلات انزال یا عدم تولید اسپرم در بیضه‌ها باشد. بیضه‌ها ممکن است به دلیل جریان ناکافی خون، آسیب‌دیدگی یا حتی عفونت‌هایی مانند اوریون در بزرگسالی آسیب ببینند. علل دیگر شامل مشکلات هورمونی و اختلالات ژنتیکی است.
• واریکوسل: سیاهرگ‌های واریسی هستند که در یک یا هر دو بیضه قرار دارند و شایع‌ترین اختلالات تشریحی در مردان نابارور هستند. واریکوسل باعث تجمع خون و دمای بالاتر در بیضه‌ها می‌شود.
• انسداد لوله‌ها: آسیب ناشی از عفونت می تواند مانع از رسیدن اسپرم به مایع منی شود. به‌ندرت، برخی از مردان ممکن است به سمت مثانه انزال کنند.
• آنتی‌بادی‌های اسپرم: اگرچه نادر است، اما برخی از مردان می‌توانند علیه اسپرم خود آنتی‌بادی تولید کنند. اگرچه دلیل این امر دقیقاً مشخص نیست، تقریباً 10 درصد از ناباروری های غیرقابل توجیه مردان به همین دلیل نسبت داده می‌شود.

چه بیماری‌هایی منجر به نازایی می‌شوند؟

عوامل زنانه

• هورمونی/تخمک‌گذاری: مشکلات هورمونی ناشی از هورمون‌های محرک فولیکول بر تخمک‌گذاری و رشد فولیکولی تأثیر می‌گذارد. مشکلات تخمک‌گذاری شایع‌ترین علت ناباروری زنان است و مسئول یک سوم موارد است. یک زن ممکن است بدون تخمک باشد (اصلاً تخمک‌گذاری نمی‌کند) یا ممکن است تخمک‌گذاری نادر یا نامنظم داشته باشد.
• بیماری تخمدان پلی‌کیستیک: سندروم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود، به ویژه بر تخمک‌گذاری تأثیر بگذارد و مشکلات زیادی را ایجاد کند. سیستم تناسلی زنان نیز ممکن است در برابر مشکلات ترشح پروژسترون تسلیم شود.
• مشکلات لوله‌ای: یکی دیگر از علل شایع ناباروری آسیب به لوله‌های فالوپ است که با جلوگیری از پایین آمدن تخمک یا ورود آن به رحم بر لقاح تأثیر می‌گذارد.
• مشکلات رحم: یک مشکل عمده در رحم آندومتریوز است، جایی که سلول‌های در حال رشد در آندومتر شکسته می‌شوند و به تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ می‌چسبند و بر عملکرد آنها تأثیر می‌گذارند. به نظر می‌رسد که بخش قابل توجهی از زنان مبتلا به آندومتریوز ناباروری را تجربه می کنند. میوم و پولیپ در رحم نیز می تواند باعث مشکلات باروری شود.
• مشکلات دهانه رحم/واژن: ناهنجاری‌های ساختاری واژن و دهانه رحم نیز می‌توانند بر باروری تأثیر بگذارند، همان‌طور که خواص فیزیکی مخاط دهانه رحم نیز می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. مخاط ممکن است نسبت به اسپرم تهاجمی باشد، زیرا حاوی آنتی‌بادی است یا به دلیل اینکه بیش از حد متراکم است که اجازه حرکت اسپرم را نمی‌دهد.

تأثیر سبک زندگی بر نازایی

• وزن: یک شاخص مهم سلامت جسمانی، وزن طبیعی بدن است. وزن کم یا اضافه‌وزن (چاقی) می تواند تأثیر منفی بر عملکرد اندام‌های ترشح داخلی در مردان و زنان داشته باشد که می تواند منجر به کاهش شانس باروری شود.
• الکل: نوشیدن الکل در مقادیر زیاد می تواند شانس باردارشدن به طور طبیعی را در زنان کاهش دهد و همچنین می‌تواند بر بارداری تأثیر منفی بگذارد. در مردان، نوشیدن بیش از حد الکل می تواند سطح تستوسترون، کیفیت و کمیت اسپرم، احتمالاً میل جنسی را کاهش داده و باعث ناتوانی جنسی می‌شود.
• محیط آلوده: قرارگرفتن طولانی مدت در معرض سموم خاص، آفت‌کش‌ها، مواد شیمیایی و فلزات مورد استفاده در محل کار یا حتی موجود در محیط می تواند بر توانایی شما برای باردارشدن تأثیر بگذارد و در موارد شدید می‌تواند منجر به ناباروری مردان شود.
• بیماری‌های مقاربتی: این بیماری‌ها بر اندام‌های تناسلی زن و مرد تأثیر می‌گذارد و باعث مشکلات باروری می‌شود.
• سیگارکشیدن: بر عملکرد باروری زن تأثیر منفی بگذارد و شانس باردارشدن او را کاهش دهد و همچنین خطر سقط جنین را افزایش دهد. به طور گسترده شناخته شده است که سموم موجود در سیگار بر کیفیت اسپرم مردان تأثیر منفی می‌گذارد و سیگارکشیدن نیز می تواند باعث آسیب DNA شود.
• استرس و اضطراب: استرس یا اضطراب بیش از حد می تواند تخمک‌گذاری را در زنان سرکوب کند، تعداد اسپرم را در مردان کاهش دهد و میل جنسی را در هر دو جنس کاهش دهد.

مشکلات رایج نازایی

در مواردی که هر دو طرف مشکلات ناباروری دارند، برخی از دلایل ممکن است به اندازه کافی ساده باشند که به راحتی قابل درمان باشند. از آنجایی که فرصت لقاح تخمک در سیکل ماهانه خانم‌ها بسیار محدود است، دفعات و زمان آمیزش گاهی می‌تواند از عوامل موثر باشد.

تناوب:

زوجین ممکن است تا حد امکان در بارورترین دوره زن، رابطه جنسی نداشته باشند. اسپرم می تواند حدود 48 ساعت در دستگاه تناسلی زن زنده بماند و تنها در این زمان می تواند تخمک را بارور کند. در طول دوره تخمک‌گذاری، آمیزش هر دو تا سه روز یک بار، فرکانس ایده‌آل برای لقاح است.

زمان‌بندی:

به همین ترتیب، مشکل ممکن است به دلیل از دست دادن بارورترین دوره زمانی باشد که چرخه قاعدگی زن نامنظم یا طولانی‌تر یا کوتاه‌تر از میانگین 28 روز است.

تکنیک:

 در برخی موارد فهمیده شده است که مشکل مربوط به تکنیک است. در چنین مواردی، اسپرم به اندازه کافی در واژن آزاد نمی‌شود که فرصتی برای عبور از دهانه رحم داشته باشد.

سن:

باروری نیز با افزایش سن به ویژه در زنان کاهش می‌یابد. بارورترین دوره برای زنان بین 15 تا 24 سالگی است. در مردان، سطح تستوسترون با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما نه به اندازه زنان. مردان به تولید اسپرم ادامه می‌دهند. با این حال با افزایش سن، تحرک اسپرم کاهش می‌یابد.

کلام آخر

علت ناباروری هر چه که باشد، پزشک باید شما را تشخیص دهد. اطلاعات مختلفی در اینترنت به این سؤال اختصاص‌داده‌شده است “چگونه باردار شوید؟” یا اگر علائم خاص دارید پس نابارور هستید! شما نباید درگیر خود تشخیصی شوید یا بر اساس تجربه دیگران نتیجه‌گیری مشکوک بگیرید.

استاندارد سازمان جهانی بهداشت کاملاً قاطعانه بیان می‌کند: اگر یک زوج به طور منظم رابطه جنسی داشته باشند و از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده نکنند، اما بارداری در عرض یک سال اتفاق نیفتد، می‌توانیم در مورد تشخیص ناباروری صحبت کنیم و اگر چنین است، باید با  یک متخصص باروری مشورت کنید که تشخیص‌های لازم را انجام می‌دهد و درمان مناسب را تجویز می‌کند.