ای یو‌ ای یا تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)

• نازایی

• ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲

ای یو‌ ای یا تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)  رایج‌ترین درمان باروری برای زنانی است که دچار مشکلات باردار شدن هستند. گاهی اوقات در مواردی که شریک مرد دارای ناهنجاری خفیف اسپرم یا آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم است استفاده می‌شود. با این حال، در سال‌های اخیر، به‌ویژه با ICSI که اکنون به‌عنوان مؤثرترین درمان برای ناباروری مردان شناخته شده است. در این بخش قصد داریم تا در خصوص این روش و میزان اثر بخشی ای یو ای و مقایسه آن با سایر روش‌های درمان ناباروری بپردازیم. با ما همراه باشید.

پروسه‌ آی یو آی از ابتدا تا انتها چقدر طول می‌کشد؟

جدول زمانی برای تلقیح داخل رحمی تقریباً چهار هفته (حدود 28 روز) از ابتدا تا پایان است. طول آن تقریباً به اندازه یک سیکل منظم قاعدگی است. قبل از شروع فرآیند IUI، شما و همسرتان یک معاینه کامل خواهید داشت که می‌تواند شامل آزمایش خون، تجزیه و تحلیل مایع منی، سونوگرافی و سایر تشخیص‌ها باشد. به برخی افراد داروی خوراکی باروری به مدت پنج روز یا داروهای تزریقی تا دو هفته داده می‌شود. این امر شانس تخمک گذاری و آزادسازی چندین تخمک را افزایش می‌دهد. همه افراد به این داروها نیاز ندارند.

تلقیح یک فرآیند سریع است. چند دقیقه طول می‌کشد تا اسپرم وارد شود. ممکن است پزشک از شما بخواهد که حدود 15 دقیقه بعد دراز بکشید. می‌توانید دو هفته پس از لقاح آزمایش بارداری انجام دهید.

تفاوت بین IVF و IUI (تلقیح داخل رحمی) چیست؟

لقاح داخل رحمی (IUI) با لقاح آزمایشگاهی (IVF) متفاوت است، زیرا لقاح در داخل لوله فالوپ شما در یک روش IUI رخ می‌دهد. یک نمونه اسپرم جمع آوری و شسته می‌شود تا فقط اسپرم با کیفیت بالا باقی بماند.این نمونه در زمان تخمک گذاری با کاتتر در رحم شما قرار می گیرد. این روش به اسپرم کمک می کند تا راحت تر به تخمک برسد تا لقاح انجام شود. با IVF، اسپرم و تخمک در خارج از بدن شما (در آزمایشگاه) بارور می شوند و سپس به عنوان جنین در رحم شما قرار می گیرند. IUI نسبت به IVF ارزان‌تر و کم تهاجمی‌تر است، اما درصد موفقیت کمتری در هر سیکل دارد.

تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)  برای درمان ناباروری 

تلقیح داخل رحمی اسپرم  یک روش لقاح با کمک کم تهاجمی است که در درمان ناباروری استفاده می‌شود. ‌ای یو‌ ای شامل وارد کردن اسپرم به طور مستقیم به رحم (لقاح داخل رحمی) است، بنابراین به دو طریق باعث تقویت لقاح می‌شود:

1. مقدار اسپرم در دسترس برای بارور کردن تخمک اغلب به طور قابل توجهی بیشتر از مقدار مجاز در رابطه جنسی است که در آن برخی از آن‌ها نمی‌توانند از واژن و دهانه رحم عبور کنند.
2. اسپرم‌ها در بهترین روز‌ها (حدود ۲۴ تا ۳۶ ساعت پس از پیک هورمونی LH) نزدیک به تخمک یافت می‌شوند که از طریق نظارت دقیق بر تخمک‌گذاری (معمولاً سونوگرافی) شناسایی می‌شوند.

در گذشته، منی را وارد واژن می‌کردند. مطمئناً این روش ساده‌تر بود،ا ما احتمال موفقیت این روش نسبت به تکنیک‌های فعلی که باعث می‌شود، اسپرم‌ها در عمق واژن قرار بگیرند، کمتر است. این یک تکنیک مفید است؛ برای مثال در مورد ناباروری غیر قابل توضیح، کیفیت مایع منی کمی کمتر از حد‌ ایده‌آل یا مشکلات مربوط به عدم وجود مخاط دهانه رحم است. احتمالاً می‌توان آن را با استفاده از اسپرم اهدایی انجام داد.

نتیجه مطلوب تلقیح داخل رحمی این است که اسپرم‌ها به لوله‌ها می‌رسند و تخمک منتظر را بارور می‌کنند و حاملگی به روش طبیعی انجام می‌شود. بسته به علت ناباروری، IUI را می‌توان با چرخه طبیعی یا با چرخه‌های دارویی القا شده هماهنگ کرد. قبل از شروع این مسیر، باز بودن لوله‌ها و عدم وجود عفونت در دستگاه تناسلی اعم از زن و مرد به طور کلی بررسی می‌شود.

چه زمانی‌ ای یو‌ ای را انجام دهیم؟

در صورت وجود هر یک از موارد زیر، انجام تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)  جهت درمان ناباروری انجام می‎‌شود:

• اختلال متوسط در کیفیت اسپرم 
• عقیمی
• انسداد دهانه رحم
• ناباروری ناشی از آندومتریوز
• عدم موفقیت مکرر در القای بارداری با تحریک تخمک‌گذاری
• پاتولوژی‌های جنسی و مقاربتی
• پیشگیری از خطر انتقال بیماری‌های عفونی 

اختلال متوسط در کیفیت اسپرم

IUI ممکن است بتواند این مشکلات را جبران کند، زیرا آماده‌سازی اسپرم قبل از عمل به جداسازی اسپرم‌های طبیعی و حفظ حرکت از اسپرم‌های با کیفیت پایین کمک می‌کند.

انسداد دهانه رحم

مانند کاهش تولید مخاط؛ دهانه رحم، قسمت پایینی رحم را به واژن متصل می‌کند. مخاط تولید شده توسط دهانه رحم در دوره تخمک‌گذاری یک محیط‌ ایده‌آل برای حرکت اسپرم از واژن به سالپینگ‌ها است. با این حال، اگر مخاط دهانه رحم بیش از حد غلیظ باشد، می‌تواند مانع حرکت آن شود. تلقیح داخل رحمی دهانه رحم را عبور می‌دهد و اسپرم را مستقیماً در داخل رحم قرار می‌دهد و تعداد اسپرم‌های موجود برای لقاح تخمک در انتظار را افزایش می‌دهد.

قبل از انجام ‌ای یو‌ ای چه مواردی باید بررسی شوند؟

قبل از انجام تلقیح داخل رحمی ممکن است لازم باشد باروری زوجین مشخص شود تا علل منشأ مشکلات در باردار شدن و در نتیجه اثربخشی احتمالی لقاح مصنوعی مشخص شود. برای دریافت IUI، سالپینگ‌های زن (لوله‌ها، یعنی مجاری که تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کنند.) باید باز و سالم باشند، زیرا در اینجا است که اسپرم تخمک را بارور می‌کند. با یکی از این سه روش می‌توان وضعیت سلامتی سالپینگ‌ها را ارزیابی کرد:

• لاپاراسکوپی؛ یک میکروسکوپ لوله نازک از طریق یک برش پوستی کوچک روی شکم وارد می‌شود و امکان بازرسی مستقیم رحم، سالپینگ‌ها و تخمدان‌ها را فراهم می‌کند.
• هیسترؤسالپنگوگرام؛ عکسبرداری با اشعه ایکس از رحم و سالپینگ پس از تزریق ماده حاجب خاص گرفته می‌شود.
• سونوگرافی هیسترؤسالپنگو-کنتراست (HSG)؛ برای ارزیابی باز بودن سالپینگ‌ها به سونوگرافی ترانس واژینال نیاز است.

نحوه انجام ‌ای یو‌ ای یا لقاح داخل رحمی

اگر زوجی تصمیم به تلقیح داخل رحمی داشته باشد، مرد باید در یک ظرف مخصوص که معمولاً در همان روز تلقیح داخل رحمی جمع‌آوری می‌شود، با نمونه‌ای که از طریق خودارضایی به دست می‌آید، کلینیک باروری را ارائه دهد.

نمونه منی با دستگاه‌های مخصوص فیلتر می‌شود تا هرگونه اسپرم و ناخالصی‌های غیرقابل زنده‌برداری از بین برود. سلول‌های اسپرم با تحرک بالا حفظ می‌شوند و سلول‌های کم حرکت حذف می‌شوند. این باعث تولید اسپرم غلیظ و سالم می‌شود.

احتمالاً از شما خواسته می‌شود که با مثانه خالی بیایید تا وسایل لازم را در واژن قرار دهند. بیمار روی میز زنان و زایمان می‌خوابد و پا‌هایش در رکاب قرار می‌گیرد.

ابزاری به نام اسپکولوم وارد واژن می‌شود تا آن را باز نگه دارد. سپس یک کاتتر، یک لوله نازک و قابل انعطاف، وارد واژن شده و به سمت رحم هدایت می‌شود. این فرآیند تقریباً بدون درد است، اگرچه برخی از زنان ممکن است گرفتگی‌هایی را تجربه کنند که کوتاه مدت و خفیف هستند. سپس نمونه منی از طریق کاتتر وارد رحم می‌شود.

مراحل تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI) چیست؟

 IUI روشی است که باید به صورت جداگانه برای درمان ناباروری برنامه‌ریزی شود. مراحل اساسی درمان IUI معمولاً عبارت‌اند از:

• تخمک‌گذاری
• تهیه اسپرم
• تلقیح
• مشاهده نتیجه

 1- تخمک‌گذاری

 تخمک‌گذاری نقطه کلیدی درمان است. زمان تخمک‌گذاری توسط ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی نظارت می‌شود تا از زمان تزریق اسپرم اطمینان حاصل شود. به‌طورکلی زمان تخمک‌گذاری 10 تا 16 روز پس از اولین روز قاعدگی است. سونوگرافی ترانس واژینال، آزمایش خون برای تشخیص سطح LH یا کیت پیش‌بینی تخمک‌گذاری خانگی به تعیین زمان صحیح تخمک‌گذاری کمک می‌کند. تلقیح ظرف 24 تا 36 ساعت پس از دریافت نتیجه مثبت تخمک‌گذاری توسط پزشک انجام می‌شود.

2- تهیه اسپرم

 دو گزینه برای تهیه نمونه اسپرم وجود دارد. اولین مورد اسپرم تازه‌ای است که در روز عمل IUI گرفته شده است. دوم اسپرمی است که از قبل داده می‌شود و تا روز عمل منجمد می‌شود. پس از گرفتن نمونه اسپرم، پزشک اسپرم را از طریق فرایندی به نام “شستشوی اسپرم” متمرکز می‌کند.

3- تلقیح

 مرحله آخر IUI تلقیح است. تلقیح از طریق کاتتری که از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود انجام می‌شود. فرد طوری دراز می‌کشد که گویی تحت‌نظر پزشک متخصص زنان است. این روش نیازی به بیهوشی ندارد، آسان، ساده است و تنها چند دقیقه طول می‌کشد. پس از اینکه پزشک اسپرم شسته شده را از طریق کاتتر به داخل رحم تزریق کرد، فرد باید برای مدت کوتاهی حدود 30 دقیقه دراز بکشد.

4- مشاهده نتیجه

 2 هفته پس از IUI، افراد می‌توانند تست بارداری انجام دهند. آزمایش خون برای دریافت زودتر نتایج دقیق ایده‌آل است. آزمایشات بارداری خانگی ممکن است نتایج اولیه دقیقی را ارائه نکنند.

زمان مناسب برای IUI

شناسایی زمان مناسب برای ادامه IUI اهمیت دارد، زیرا تخمک آزاد شده از فولیکول تنها برای حدود ۱۲-۲۴ ساعت برای لقاح در دسترس است و با مداخله خیلی زود، می‌توان شانس موفقیت را افزایش داد.

برای تشخیص روز‌های باروری و در این میان بهترین لحظه می‌توان از کیت ادراری پیش‌بینی‌کننده برای مصارف خانگی (تست تخمک‌گذاری) استفاده کرد که لحظه‌ای را که در آن بدن، اوج هورمون لوتئین‌کننده (LH) تولید می‌کند، تشخیص می‌دهد. روش دیگر، می‌توان از یک روش تصویربرداری (سونوگرافی ترانس واژینال) استفاده کرد که به پزشک اجازه می‌دهد تخمدان‌ها و رشد تخمک را تجسم کند.

گاهی اوقات از دارو‌های باروری برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. در این موارد از سونوگرافی ترانس واژینال برای پیگیری رشد تخمک استفاده می‌شود. به محض اینکه تخمک بالغ شد، هورمونی (گنادوتروپین‌های جفتی انسانی) به آن داده می‌شود تا ترشح آن را تحریک کند.

همچنین بخوانید: نازایی و انواع روش‌های درمان آن

بعد از IUI چه کار کنیم؟

پس از این روش، هیچ فعالیت خاصی مورد نیاز نیست. برخی از کار‌های تحقیقاتی با حفظ وضعیت دراز کشیدن برای حدود ۱۰-۱۵ دقیقه، افزایش جزئی در میزان موفقیت را نشان می‌دهد، عادتی که اغلب مورد علاقه کلینیک‌ها است، اما پس از آن، امکان بازگشت به فعالیت‌های خود وجود دارد.

نتایج و میزان بارداری بعد از ای یو ای

توصیه می‌شود قبل از انجام تست بارداری خانگی دو هفته صبر کنید و توجه داشته باشید که اکثر تست‌های خانگی حدود ۱۹ روز پس از مقاربت قطعی می‌شوند. ممکن است پزشک شما آزمایش خون را ترجیح دهد که در شناسایی زودتر هورمون‌های بارداری پس از لقاح حساس‌تر است.

انجام تست خیلی زود می‌تواند منجر به نتایجی مانند موارد زیر شود:

منفی‌های کاذب؛ اگر هورمون‌های بارداری هنوز در مقادیر قابل اندازه‌گیری نیستند، نتیجه آزمایش ممکن است منفی باشد حتی اگر شما واقعاً باردار هستید.

مثبت کاذب؛ اگر در درمان با دارو‌های تخمک‌گذاری، مانند HCG، نتیجه آزمایش ممکن است مثبت باشد که با بارداری واقعی مطابقت ندارد.

اگر تلقیح ناموفق باشد، می‌توان تلقیح داخل رحمی را دوباره قبل از در نظر گرفتن سایر درمان‌های ناباروری امتحان کرد. برای به حداکثر رساندن شانس بارداری، درمان مشابه اغلب برای حداکثر ۳-۶ ماه انجام می‌شود.

شانس موفقیت ‌ای یو‌ ای

صحبت در مورد میزان موفقیت تلقیح داخل رحمی (IUI) دشوار است، زیرا نتیجه به متغیر‌های زیادی مانند علل ناباروری و استفاده احتمالی از دارو‌ها برای تحریک تولید تخمک بستگی دارد. با پزشک خود مشورت کنید که آیا این دارو‌ها برای شما مناسب هستند یا خیر. به طور کلی، ۳-۶ بار تلاش IUI را می‌توان منطقی در نظر گرفت. پزشک مناسب‌ترین عمل را توصیه می‌کند.

شانس موفقیت ممکن است تحت تأثیر تعداد و کیفیت اسپرم (اسپرم تازه نسبت به اسپرم منجمد و ذوب شده موفق‌تر باشد) و همچنین جنبه‌های فنی IUI، مانند شناسایی صحیح زمان تخمک‌گذاری، همچنین سن زن نیز تاثیر گذار است.

در سراسر جهان، بیش از نیمی از زنانی که تحت عمل IUI قرار می‌گیرند، در شش سیکل اول درمان، باردار می‌شوند. اگر چندین تلاش IUI با شکست مواجه شود، پزشک ممکن است بسته به سن شما درمان دیگری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) را توصیه کند.

چگونه بفهمیم ‌ای یو‌ ای خوب بوده است؟

متأسفانه هیچ جایگزینی برای تست بارداری وجود ندارد، زیرا هرگونه علائم و نشانه‌های بارداری سطوح کافی از حساسیت و ویژگی را در تشخیص موفقیت تضمین نمی‌کند.

چقدر زود می‌توانم تست بارداری بدهم؟

معمولاً آزمایش در اولین روز تأخیر انجام می‌شود، یعنی حدود ۱۵-۱۶ روز پس از IUI. در صورت منفی بودن و عدم وجود قاعدگی، توصیه می‌شود انجام تست، ۱۹ روز پس از عمل تکرار شود.

خطرات ‌ای یو‌ ای

خطرات مرتبط با تلقیح داخل رحمی حداقل است، اگرچه برخی از زنان گرفتگی خفیف مشابه درد پریود را گزارش می‌کنند. اگر از دارو‌هایی برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده شود، خطر کمی برای واکنش دارویی و همچنین احتمال بارداری چند قلو ناخواسته (دوقلو یا سه قلو) وجود دارد. از سونوگرافی برای نظارت بر بارداری استفاده می‌شود تا حاملگی احتمالی چند قلو مشخص شود. برای اجتناب از آن، در صورت وجود، می‌توان دوره درمان را ر‌ها کرد.