واژینیسموس: انواع، علت،‌ علائم،‌ تشخیص و درمان آن!

• بیماری های زنان

• ۱۳ آذر ۱۴۰۲

واژینیسموس یکی از شایع‌ترین اختلالات جنسی در زنان در سراسر جهان است. در واژینیسموس که یک بیماری قابل درمان است، بسیاری از خانم‌ها فکر می‌کنند که این مشکل فقط مربوط به آن‌ها است و از صحبت در مورد تمایلات جنسی تردید می‌کنند که بر روند درمان تاثیر منفی می‌گذارد. تاخیر در درمان ممکن است مشکلات جدی‌تری بین زوجین ایجاد کند.

واژینیسموس چیست؟

واژن مانند بسیاری از قسمت‌های بدن ما دارای بافت عضلانی است. در زنان، این عضلات در بسیاری از رویدادهای مهم مانند ادرار و زایمان نقش دارند. این ماهیچه‌ها در طول رابطه جنسی منبسط می‌شوند و به آلت تناسلی کمک می‌کنند تا وارد واژن شود و درنهایت رابطه جنسی رخ دهد. برخی از دلایل روانی و جسمی باعث می‌شود که عضلات واژن به طور غیر ارادی منقبض شوند. در این حالت آلت تناسلی نمی‌تواند وارد واژن شود و رابطه جنسی رخ نمی‌دهد یا درد و رنج شدید احساس می‌شود. به این حالت واژینیسموس می‌گویند.

درمورد دیسپارونی بیشتر بخوانید!

انواع واژینیسموس چیست؟

نوع واژینیسموس بسته به اینکه چه زمانی رخ می‌دهد و در چه دوره‌ای از زندگی جنسی علائم شروع به ظاهر شدن می‌کند، متفاوت است. Vaginismus همیشه وجود ندارد. ممکن است در هر مرحله از زندگی رخ دهد. دو نوع واژینیسموس وجود دارد، واژینیسموس اولیه و واژینیسموس ثانویه. در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم.

واژینیسموس اولیه: واژینیسموس اولیه ممکن است در اولین رابطه جنسی، در حین مقاربت جنسی یا در طول معاینه زنان رخ دهد.

واژینیسموس ثانویه: واژینیسموس ثانویه نوعی Vaginismus است که اگرچه در اولین رابطه جنسی دیده نمی‌شود، اما حتی سال‌ها بعد در رابطه جنسی بعدی نیز قابل مشاهده است. رویدادهای آسیب زا یا تغییرات فیزیکی، مشکلات سازگاری بین زوجین و مشکلات جنسی ممکن است باعث ایجاد واژینیسموس ثانویه شوند.

علائم واژینیسموس چیست؟

علائم واژینیسموس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بارزترین ویژگی Vaginismus انقباض غیرارادی عضلات واژن است. فرد مبتلا به Vaginismus نمی‌تواند انقباض عضلات واژن را مدیریت یا متوقف کند. تعداد و شدت انقباضات عضلانی در هر خانمی متفاوت است.

این انقباضات رابطه جنسی (دخول) را غیرممکن می‌کند. هنگام استفاده از تامپون یا داروهایی مانند شیاف، ترس ایجاد می‌شود. در برخی از زنان مبتلا به Vaginismus، مقاربت جنسی دردناک (دیسپارونیا) حتی در صورت وقوع رابطه جنسی رخ می‌دهد.

انقباضات شدید باعث درد شدید، سوزش و درد در واژن می‌شود. در زنان مبتلا به واژینیسموس، بدن قبل از رابطه جنسی و معاینه زنان دچار استرس می‌شود و ممکن است تعریق و لرزش ایجاد شود. وجود یک یا چند مورد از این علائم به طور همزمان ممکن است نشان دهنده وجود بیماری واژینیسموس باشد.

چه چیزی باعث واژینیسموس می‌شود؟

همیشه نمی‌توان دلیل مستقیمی برای واژینیسموس پیدا کرد. با این حال، مشخص است که Vaginismus توسط برخی محرک‌های فیزیکی یا محرک‌های عاطفی ایجاد می‌شود. در برخی بیماران، هر دو محرک ممکن است باعث ایجاد واژینیسموس شوند.

محرک‌های عاطفی که باعث Vaginismus می‌شوند عبارتند از:

• استرس و اضطراب
• سقط جنین تروماتیک
• سقط جنین
• ترس از بارداری
• تروما ناشی از معاینه زنان یا عمل پزشکی که نیاز به مداخله واژن دارد.
• مشکلات اعتماد به نفس، مانند دوست نداشتن بدن خود
• اضطراب در مورد عملکرد جنسی
• دوری از شریک زندگی
• رویدادهای شدید آسیب زا مانند سوء استفاده جنسی، آزار و اذیت یا تجاوز جنسی
• باورهای غلط رایج در مورد مسائلی مانند شب اول، پرده بکارت، رابطه جنسی و…
• شاهد آمیزش جنسی مادر و پدر
• افسردگی
• اختلالات اضطرابی
• هیجان شدید

محرک‌های فیزیکی که باعث Vaginismus می‌شوند عبارتند از:

• خشکی واژن
• عفونت‌های دستگاه ادراری
• سرطان
• پارگی واژن که در هنگام تولد اتفاق میفتد.
• یائسگی
• جراحی لگن
• عوارض جانبی برخی از داروهای مصرفی
• آندومتریوز
• بیماری‌های پوستی مانند لیکن اسکلروزوس، اگزما و پسوریازیس

آیا فرد مبتلا به Vaginismus می‌تواند باردار شود؟

حتی اگر یک زن مبتلا به واژینیسموس رابطه جنسی کامل نداشته باشد، می‌تواند با اسپرم آزاد شده در دهانه واژن باردار شود، البته با احتمال کم. Vaginismus مانع باردار شدن زن نمی‌شود. با این حال، بر معاینات زنان و زایمان که باید در دوران بارداری انجام شود، تأثیر منفی می‌گذارد. برای سلامت مادر و نوزادش، واژینیسموس در صورت بارداری باید کنترل شود.

تشخیص بیماری واژینیسموس

مشکلاتی مانند انقباض واژن در حین مقاربت و عدم اجازه مقاربت از طریق واژن ممکن است همیشه از علائم واژینیسموس نباشد. اما در صورتی که زن با وجود تمایل به رابطه جنسی به دلیل مشکلاتی مانند اضطراب، ترس و استرس نتواند مقاربت جنسی داشته باشد، Vaginismus می‌تواند تشخیص داده شود. متخصص زنان در طول معاینه، بررسی می‌کند که آیا مشکلات فیزیولوژیکی وجود دارد که ممکن است از رابطه جنسی جلوگیری کند یا خیر. با این حال، برخی از بیماران واژینیسموس ممکن است اجازه انجام معاینه لگنی در داخل ناحیه تناسلی را ندهند، زیرا از معاینه می‌ترسند.

چگونه واژینیسموس را درمان کنیم؟

Vaginismus یک بیماری کاملا قابل درمان است. برای درمان واژینیسموس، فرد باید ابتدا متوجه مشکلی شود که تجربه می‌کند و بپذیرد که مشکل یک اختلال عملکرد جنسی است. قبل از تعیین روش درمان، باید شرایطی که ممکن است در گذشته فرد باعث ایجاد واژینیسموس شده باشد، اعم از اینکه Vaginismus اولیه یا ثانویه را تجربه کرده است و میزان Vaginismus مشخص شود.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که 80 تا 90 درصد واژینیسموس ریشه در اختلالات روانی دارد. عواطف منفی مانند اضطراب، ترس و استرسی که بیمار از اولین رابطه جنسی تجربه می‌کند، سعی می‌شود با درمان از بین برود.

در صورتی که پزشک یا روانشناس صلاح بداند این درمان‌ها را می‌توان با شریک زندگی زن انجام داد. زوج‌هایی که اطلاعات نادرست دریافت کرده‌اند یا تمایلات جنسی آنها در محیطی که در آن بزرگ شده‌اند، سرکوب شده است، ممکن است از یکدیگر دوری کنند و در نتیجه نتوانند مشکلات جنسی خود را حل کنند.
در چنین شرایطی می‌توان برای درمان Vaginismus به زوج‌ها آموزش‌های جنسی داد، حتی اگر قبلاً رابطه جنسی تجربه کرده باشد. Vaginismus ثانویه که به دلیل برخی مشکلات باعث انقباض واژن می‌شود نیز ممکن است از رابطه جنسی جلوگیری کند.

درمان علل فیزیولوژیکی واژینیسموس

علاوه بر دلایل روانشناختی، شناسایی علل فیزیولوژیکی، در صورت وجود و اعمال درمان بر این اساس مهم است. در این مورد، درمان برای اصلاح اختلالات ساختاری در واژن اعمال می‌شود. درمان‌ها به طور کلی شامل برداشتن پرده بکارت با بی‌حسی موضعی یا تجویز دارو در موارد عفونت در واژن است.

درجه Vaginismus نیز برای درمان مهم است. بسته به اندازه و شدت مشکل، زمان یا سطح پاسخ به درمان ممکن است متفاوت باشد. فرد مبتلا به واژینیسموس درجه یک، ممکن است راحت‌تر و سریع‌تر به درمان پاسخ دهد. در این سطح تقریباً هیچ ترسی از معاینه پزشک و هیچ اختلال روانی پیشرفته‌ای مانند اختلال اضطراب یا حمله پانیک وجود ندارد.

 واژینیسموس را می‌توان با اعمال حرکات مختلف و ارائه اطلاعات دقیق در مورد تمایلات جنسی درمان کرد. اگر درجه Vaginismus متوسط ​​باشد، نباید انتظار داشت که بیمار بلافاصله به درمان پاسخ دهد. در مقایسه با سطح اول، انقباضات واژن بسیار شدید است. هیچ نوع رابطه جنسی وجود ندارد. ترس از معاینه متخصص زنان وجود دارد.

در بالاترین درجه Vaginismus، وضعیت حتی جدی‌تر می‌شود. بیمار ممکن است معاینه را رد کند. ممکن است واکنش‌های شدید در رابطه جنسی مانند لرزش و غش وجود داشته باشد. برنامه درمانی مناسب برای چنین بیمارانی شامل پیشنهادات و درمان‌های روانشناختی می‌شود.