سیستیت عفونت مثانه : علت،‌ علائم،‌ تشخیص و درمان آن!

• بیماری های زنان

• ۱۵ آذر ۱۴۰۲

سیستیت عفونت مثانه که در زنان شایع‌تر است، می‌تواند دردناک باشد و در موارد خفیف، خود به خود از بین می‌رود. هنگامی که درمان سیستیت به تأخیر میفتد، عفونت می‌تواند به کلیه‌ها برسد و مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. اگرچه شنا در استخر، دریا یا ماندن در سرما دلیلی برای سیستیت نیست، اما می‌تواند عاملی تسهیل‌کننده در افرادی باشد که مستعد ابتلا به سیستیت هستند.

سیستیت عفونت مثانه چیست؟

سیستیت عفونت مثانه، نوعی عفونت است که معمولاً به عنوان یک اثر ثانویه عفونت دستگاه ادراری رخ می‌دهد و در زنان شایع‌تر است. ممکن است دردناک باشد. موارد خفیف سیستیت معمولاً طی چند روز خود به خود بهبود می‌یابند.

با این حال، افرادی که به طور مکرر سیستیت را تجربه می‌کنند، ممکن است به درمان منظم یا طولانی مدت نیاز داشته باشند. بیشتر باکتری‌هایی که باعث سیستیت می‌شوند، فلور سالم روده را تشکیل می‌دهند. اکثر عفونت‌های دستگاه ادراری ناشی از باکتری‌هایی است که در روده‌ها یافت می‌شوند و به دستگاه ادراری می‌رسند.

علائم سیستیت چیست؟

علائم سیستیت نیز می‌تواند ناشی از اختلالات مختلف باشد. در مواردی که یک یا چند مورد از این علائم تجربه می‌شود، مراجعه به پزشک و تعیین علت واقعی مهم است. علائم سیستیت معمولاً عبارتند از:

• سوزش و تکرر ادرار
• درد کشاله ران
• ظاهر شدن خون در ادرار
• رنگ ادرار تیره و بوی بد ممکن است ایجاد شود.
• درد شکم و حالت تهوع (در موارد پیشرفته)

علائم سیستیت در کودکان ممکن است به اندازه بزرگسالان واضح نباشد. این واقعیت که کودکان نمی‌توانند مانند بزرگسالان شکایت خود را آشکارا بیان کنند، می‌تواند تشخیص سیستیت را دشوار کند. علائم سیستیت در کودکان به طور کلی عبارتند از:

• تب بالا
• ضعف
• از دست دادن اشتها
• استفراغ

چه چیزی باعث سیستیت می‌شود؟

عوامل مختلفی را می‌توان در بین علل سیستیت برشمرد. با این حال، علت سیستیت معمولاً باکتریایی است. سیستیت زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها که معمولاً بی ضرر هستند و در روده‌ها و دستگاه گوارش یافت می‌شوند به مثانه می‌رسند. سیستیت بیشتر توسط باکتری اشریشیا کلی (E. coli) ایجاد می‌شود. به غیر از سیستیت باکتریایی، آسیب یا تحریک مثانه نیز می‌تواند باعث سیستیت شود. به طور کلی، علل غیر باکتریایی سیستیت به شرح زیر است:

سیستیت بینابینی

سیستیت بینابینی که به عنوان سندرم مثانه دردناک نیز شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی مزمن و استریل مثانه با علت ناشناخته است. این بیماری که معمولاً در زنان دیده می‌شود، تشخیص و درمان آن دشوار است و به دلیل عفونت ایجاد نمی‌شود، اما علائم آن ممکن است شبیه علائم عفونت مثانه باشد. برخی از داروها، به ویژه درمان شیمی درمانی، می‌توانند باعث التهاب مثانه و ایجاد سیستیت شوند. به همین ترتیب، پرتودرمانی را نیز می‌توان در میان علل سیستیت در نظر گرفت.

استفاده طولانی مدت از کاتترها

استفاده طولانی مدت از کاتترها مانند کاتترهای ادراری و لوله‌های مثانه می‌تواند باعث آسیب بافتی شود که ممکن است باعث التهاب مثانه شود.

همچنین زندگی جنسی فعال خطر ابتلا به سیستیت را افزایش می‌دهد. کمبود استروژن در دوران یائسگی ممکن است علت سیستیت باشد. سطوح بالای قند در ادرار بیماران دیابتی می‌تواند محیط مناسبی را برای تکثیر باکتری‌ها فراهم کند که می‌تواند زمینه ساز سیستیت شود. استفاده از مواد شیمیایی تحریک کننده مانند صابون معطر می‌تواند باعث التهاب مثانه شود.

در مورد افتادگی مثانه بیشتر بخوانید!

تشخیص سیستیت چگونه است؟

در صورتی که یک یا چند علامت از سیستیت مشاهده شود، مانند افزایش تکرار ادرار، سوزش در هنگام ادرار، درد در قسمت آخر ادرار، احساس پری، یا ناتوانی در آرامش کامل پس از ادرار، توصیه می‌شود به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. سیستیت با انجام معاینه توسط پزشک و انجام آزمایش ساده ادرار قابل تشخیص است.

در موارد سیستیت مکرر، تشخیص نوع میکروبی که باعث این وضعیت می‌شود، اهمیت دارد. این اطلاعات می‌توانند به پزشک کمک کنند تا آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کنند. تکنیک‌های تصویربرداری رادیولوژیک معمولاً در تشخیص سیستیت استفاده نمی‌شود. سونوگرافی و سایر معاینات رادیولوژیکی می‌توانند برای شناسایی تومورها یا ناهنجاری‌های ساختاری استفاده شوند، به ویژه در مواردی که با وجود علائم سیستیت، عفونت قابل تشخیص نباشد. سیستوسکوپی (نگاه کردن به داخل مثانه با یک سیستم دوربین) ممکن است در سیستیت مکرر و مزمن مورد نیاز باشد.

درمان سیستیت چگونه است؟

سیستیت حاد که به طور ناگهانی رخ می‌دهد، گاهی اوقات می‌تواند خود به خود از بین برود. برای سیستیت که با اقداماتی مانند نوشیدن مایعات زیاد، استراحت و گرم نگه داشتن از بین نمی‌رود، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. برای رفع مشکلات ناشی از سیستیت می‌توان اقداماتی انجام داد. از جمله:

• مصرف آب زیاد با شروع علائم سیستیت می‌تواند به کاهش مشکلات کمک کند.
• وقتی نیاز به ادرار احساس می‌شود باید بدون اتلاف وقت به توالت رفت.
• تمیز کردن ناحیه تناسلی از جلو به عقب، احتمال انتقال میکروب‌ها به مثانه را کاهش می‌دهد.
• هنگام تمیز کردن ناحیه تناسلی نباید از مواد شیمیایی تحریک کننده و محصولات معطر استفاده شود.
• پس از آمیزش جنسی، ادرار موجود در مثانه باید در اسرع وقت تخلیه شود.
• مالیدن آب داغ به شکم یا کشاله ران می‌تواند درد را تسکین دهد.

اگر اقدامات انجام شده برای درمان سیستیت کارآمد نباشد باید با پزشک مشورت شود.

درمان دارویی سیستیت

معمولاً در درمان سیستیت از داروهایی استفاده می‌شود که به خودی خود یا با وجود اقدامات احتیاطی از بین نمی‌رود. قبل از تعیین بهترین دارو برای سیستیت، میکروبی که باعث سیستیت می‌شود باید مشخص شود. پس از معاینات، داروی مورد استفاده برای سیستیت باید تعیین شود. اگر انتخاب آنتی بیوتیک برای سیستیت به اشتباه انجام شود، ممکن است به دلیل عوارض جانبی و همچنین ایجاد مقاومت در باکتری‌ها و عفونت‌های مزمن طولانی مدت، مشکلاتی ایجاد شود.

در کنار آنتی بیوتیک‌های انتخاب شده مناسب در درمان سیستیت، می‌توان از مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی مانند پاراستامول یا ایبوپروفن برای کاهش مشکلات استفاده کرد. با این حال، مسکن‌ها به تنهایی هیچ اثر درمانی ندارند. آنتی بیوتیک‌ها برای سیستیت باکتریایی معمولاً عبارتند از: از داروهای حاوی نیتروفورانتوئین، تری متوپریم- سولفامتوکسازول، آموکسی سیلین، سفالوسپورین ها، سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین می‌توان استفاده کرد. آنتی بیوتیک‌های مورد استفاده برای درمان سیستیت باید به سرعت شروع به کار کنند. اگر علائم سیستیت ظرف چند روز بهبود نیافت، ممکن است لازم باشد دوباره با پزشک خود مشورت کرده و داروی خود را تغییر دهید. در موارد سیستیت مکرر، ممکن است نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک برای مدت طولانی باشد.

درمان سیستیت بینابینی

از آنجایی که علت التهاب در سیستیت بینابینی دقیقاً مشخص نیست، هیچ درمان واحدی وجود ندارد که برای هر مورد بهترین نتیجه را داشته باشد. بر خلاف سایر سیستیت‌های باکتریایی، استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در درمان سیستیت بینابینی مفید نیست؛ زیرا عفونت آشکاری در مثانه وجود ندارد. درمان‌های مورد استفاده برای تسکین علائم و شکایات سیستیت بینابینی عبارتند از:

• داروهایی که از طریق دهان مصرف می‌شوند یا مستقیماً در مثانه قرار می‌گیرند.
• تمرین‌هایی برای کاهش شکایات مانند کشش مثانه با آب، گاز یا جراحی.
• تحریک عصبی که در آن از شوک الکتریکی خفیف برای تسکین درد لگن و در برخی موارد کاهش تکرر ادرار استفاده می‌شود.