بهترین روش زایمان

• بارداری و زایمان

• ۱۰ مهر ۱۴۰۲

با نزدیک‌شدن به زمان تولد نوزاد، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی که باید گرفته شود این است که بهترین روش زایمان برای شما کدام است؟ شما باید اطلاعات مربوط به تولد را در مورد این موضوع که به مسائل روحی و جسمی شما مربوط می‌شود، به دست آورید و آن را به خوبی ارزیابی کنید تا بهترین تصمیم را بگیرید. به طور کلی، مادرانی که بین 18 تا 36 سال سن دارند و برای اولین‌بار زایمان می‌کنند، احتمال انجام زایمان طبیعی، بیشتر است. اما این گزینه ممکن است برای کسانی که در سنین پایین‌تر یا بالاتر مادر می‌شوند، خطرناک باشد.

توصیه می‌شود علاوه بر گوش‌دادن به ندای درونی خود، ایده‌آل‌ترین روش زایمان را با مشورت پزشک خود تعیین کنید. در این بخش، انواع روش‌های زایمان توضیح داده شده است که می‌توانید با توجه به شرایط روحی، جسمی و ترجیحات خود یکی از آنها را انتخاب کنید. برای انتخاب بهترین روش همراه ما باشید.

بهترین روش زایمان

یکی از مسائلی که مادران باردار بیشتر در مورد آن کنجکاو هستند، «روش تولد» است. در واقع، در حالی که متخصصان زنان و زایمان می‌گویند هفته‌های اول برای صحبت در مورد روش زایمان زود است، برخی از مادران باردار ابراز می‌کنند که می‌خواهند نوزاد خود را با زایمان طبیعی و برخی با سزارین به دنیا بیاورند.

زایمان، بدون شک یکی از بی‌نظیرترین تجربیات زندگی یک مادر باردار است. با این حال، شاید بهتر باشد از دوره طولانی ۴۰ هفته لذت ببرید و هم برای سلامتی کودک و هم برای سلامتی خود در این دوره، بارداری را مرحله‌به‌مرحله دنبال کنید و در مورد نوع زایمان با پزشک خود تصمیم بگیرید. به طور کلی اگر مسئله خطرناکی وجود نداشته باشد و شرایط روحی مادر نیز مناسب باشد، بهترین راه برای به‌دنیاآوردن نوزاد، روش طبیعی است. البته، صرف اینکه یک روش طبیعی است به این معنی نیست که آسان خواهد بود.

عوامل مؤثر در انتخاب روش زایمان

برای انتخاب بهترین روش زایمان هیچ جزئیاتی را نباید نادیده گرفت. زیرا اگر در اثر یک تصمیم نادرست روش و زمان تولد به‌درستی تعیین نشود، نوزاد تازه متولد شده و خانواده، تاوان آن را می‌پردازند و عواقب جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت.

وضعیت اجتماعی، اقتصادی و روانی مادر باردار در انتخاب روش زایمان حائز اهمیت است. مهم‌ترین دلیلی که مادران باردار به طور فزاینده‌ای سزارین را ترجیح می‌دهند این است که آنها و خانواده‌هایشان نمی‌توانند روند طبیعی زایمان را تحمل کنند، چراکه نمی‌توان دقیقاً زمان شروع و چگونگی پیشرفت آن را پیش‌بینی کرد.

به طور کلی، بسیاری از مادران باردار که به میل خود، زایمان سزارین را انتخاب می‌کنند، پس از تحمل درد ناشی از زایمان طبیعی، در صورت بروز یک اتفاق ناگوار احتمالی، نمی‌توانند ریسک سزارین را بپذیرند. برای زایمان طبیعی، هم مادر و هم پزشک باید صبر و تلاش کافی از خود نشان دهند.

مواردی که در آن سزارین باید ترجیح داده شود:

• زایمان قبلی مادر باردار به روش سزارین بوده یا عمل جراحی رحم انجام داده است.
• اختلال در وضعیت بدن نوزاد در رحم، قراردادن قسمت دیگری از مجرای زایمان به جای سر (بریچ، نمای جانبی و…)، قرارگرفتن نوزاد در زاویه نامناسب در کانال زایمان.
• عدم تناسب سر لگنی (تنگی خروجی لگن یا بزرگ‌تر بودن نوزاد نسبت به خروجی لگن)
• کاهش ضربان قلب نوزاد در طول زایمان
• مادر باردار، بیماری‌هایی دارد که از فشارآوردن در خروجی جلوگیری می‌کند؛ مانند فشار داخل جمجمه – داخل شکمی، فشار خون بالا، فتق کمر، مانند دررفتگی لگن و برخی مشکلات ارتوپدی
• در حاملگی‌های چندقلو (معمولاً اگر هر دو نوزاد سفالیک باشند، می‌توان زایمان طبیعی را در نظر گرفت، اما در زایمان طبیعی خطر زیاد است.)
• در مواردی که جفت به طور کامل یا تا حدی دهانه رحم را می‌پوشاند (جفت سرراهی).
• اگر جریان مایع یا خون اطراف نوزاد، کم باشد و بند ناف در اطراف گردن نوزاد پیچیده شده باشد.
• مادر به بیماری‌های ویروسی (مانند HPV = ویروس پاپیلومای انسانی؛ درصورت وجود داشتن ضایعه بزرگ که در کانال زایمان وجود داشته باشد و مانع از زایمان طبیعی شود، HSV = ویروس هرپس سیمپلکس؛ درصورت فعال بودن بیماری در زمان بارداری) مبتلا می‌باشد و زایمان طبیعی می‌تواند برای نوزاد مشکلات جدی ایجاد کند.

نکته: تولد یک فرایند پویا است، به این معنی که همه چیز می‌تواند در هر زمان تغییر کند. در حالی که همه چیز خوب به نظر می‌رسد، استرس ناشی از تولد می‌تواند برای کودک مضر باشد. این اجتناب‌ناپذیر است که تمام تصمیمات اتخاذ شده در صورت لزوم بدون تأخیر تغییر کند.

انواع روش زایمان

بارداری یک فرایند خاص است که شامل احساسات شگفت‌انگیز برای مادر باردار است. وقتی مادر باردار به این فکر می‌کند که چه نوع روش زایمان در انتظار او است، تا حدی هیجان‌زده می‌شود و احساس ترس و اضطراب می‌کند. همان‌طور که بارداری شما شروع به پیشرفت می‌کند، شما و پزشکتان باید مناسب‌ترین روش زایمان را برای شما تعیین کنید. انواع روش زایمان عبارت‌اند از:

• زایمان طبیعی
• سزارین
• زایمان اپیدورال
• زایمان در آب

در ادامه هر یک از این روش‌ها را برای شما توضیح می‌دهیم تا بتوانید تصمیم بهتری بگیرید.

زایمان طبیعی

زمانی که شرایط لازم فراهم شد، زایمان به صورت واژینال و در شرایط عادی اتفاق میفتد. زمانی که موعد آن فرابرسد، انقباضات واقعی زایمان احساس خواهد شد. به طور معمول در هفته 37-42 بارداری، انقباضات شروع خواهند شد. اگرچه  داشتن درد با انقباض اولیه بسیار کم است، اما در فواصل زمانی معین بروز می‌کند و به‌تدریج بیشتر، طولانی‌تر و شدیدتر می‌شود. اگرچه استاندارد خاصی وجود ندارد، اما زمانی که درد منظمی را تجربه می‌کنید که هر یک ساعت اتفاق میفتد و 15 تا 20 ثانیه طول می‌کشد، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

زایمان با فورسپس یا وکیوم

این دو روش مشابه هم هستند و روند زایمان طبیعی را آسوده‌تر می‌کنند. ابزار فلزی که از اطراف گوش کودک عبور می‌کند و سر نوزاد را کاملاً می‌گیرد، فورسپس نامیده می‌شود. تکیه‌دادن سر فلزی زنگوله‌ای شکل به سر نوزاد و بیرون‌کشیدن آن با وکیوم، زایمان با خلأ نامیده می‌شود. در 10 درصد از زایمان‌های طبیعی، پزشکان استفاده از فورسپس را برای کمک به زایمان انتخاب می‌کنند.

اگر کودک شما علائم پریشانی نشان می‌دهد یا در کانال زایمان گیر می‌کند یا نمی‌توانید به اندازه کافی سریع فشار دهید، این دستگاه‌ها به نجات جان کودک شما کمک می‌کنند. البته در چنین شرایط سختی اغلب پزشک، سزارین را پیشنهاد خواهد کرد؛ اما اگر نمی‌خواهید سزارین شوید، این تکنیک‌ها به شما امکان زایمان طبیعی را می‌دهند.

به طور کلی، وکیوم برای مادر آسیب کمتری دارد، در حالی که فورسپس برای نوزاد خطر کمتری دارد. هر دو روش باید به‌درستی اعمال شوند تا از خطرات دائمی و خطرناک برای نوزاد جلوگیری شود.

بیش‌تر بخوانید: ورزش مناسب بارداری چیست و چه فوایدی دارد؟

زایمان سزارین

از آنجایی که سزارین یک عمل جراحی است، خطرات کلی مربوط به عمل را نیز به همراه دارد؛ بنابراین در اصل اولین گزینه باید زایمان طبیعی باشد. وضعیت جنین در رحم مهم است. در هر موقعیت غیرمنتظره‌ای که مادر یا نوزاد را تهدید می‌کند، ممکن است سزارین لازم باشد.

به دلیل نیازهای پزشکی، ممکن است نیاز به انتخاب سزارین باشد. این الزامات تا آخرین مراحل بارداری مشخص می‌شود و سزارین به صورت برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود. در موارد نادر، سزارین ممکن است در شرایط اضطراری که ممکن است در هنگام زایمان طبیعی رخ دهد نیز استفاده شود. مراحل زایمان طبیعی، عبارت‌اند از:

• برای زایمان سزارین، مادر ابتدا تحت بی‌حسی اپیدورال یا بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرد تا درد را حس نکند و یک برش افقی تقریباً 9-8 سانتی‌متری از قسمت تحتانی شکم ایجاد می‌شود.
• دیواره شکم باز می‌شود، برش عمیق می‌شود و پس از باز شدن تمام لایه‌های شکم، دیواره رحم نمایان می‌شود.
• سپس از طریق برش، جفت و نوزاد از رحم خارج می‌شوند. مانند زایمان طبیعی، بند ناف در سزارین بریده می‌شود.
• شکم مادر تمیز می‌شود، نواحی خونریزی بررسی می‌شود، در صورت وجود مشکل، برطرف می‌شود و دیواره شکم مطابق آناتومی آن دوباره دوخته می‌شود.
• در نهایت، بخیه‌های زیبایی روی پوست زده می‌شود. عمل جراحی تقریباً 30-35 دقیقه طول می‌کشد. سپس مادر پس از 10-15 دقیقه تحت‌نظر بودن به زایشگاه فرستاده می‌شود.

همچنین بخوانید: تفاوت زایمان طبیعی با زایمان سزاری؛ کدام بهترین انتخاب است؟

زایمان با بی‌حسی اپیدورال

در این روش، ناحیه مورد نظر به طور کامل بی‌حس می‌شود؛ بنابراین نوعی بی‌حسی موضعی است. قسمت بیرونی لایه احاطه‌کننده نخاع، فضای اپیدورال نامیده می‌شود. در صورت تمایل مادر، دارو با بی‌حسی اپیدورال روی این ناحیه اعمال می‌شود و برای تسکین درد، آن ناحیه بی حس می‌شود. این روش را می‌توان با خیال راحت هم در زایمان طبیعی و هم در سزارین استفاده کرد. هدف هر دو روش، تسکین درد است.

هنگامی که دوز داروی اعمال شده به‌درستی تنظیم شود، فقط بی حسی ایجاد می شود و مشکلی در عملکرد ایجاد نخواهد شد. این روش نسبت به بیهوشی عمومی عوارض کمتری دارد. در برخی موارد، بی‌حسی اپیدورال بر مرحله اول زایمان تأثیر نمی‌گذارد. اما ممکن است فاز دوم را گسترش دهد. در چنین مواردی زایمان با فورسپس یا خلأ ادامه می‌یابد.

زایمان با بی‌حسی نخاعی

بی‌حسی نخاعی که به آن اسپاینال هم می‌گویند، مشابه زایمان اپیدورال است. نخاع و اعصاب در کیسه حاوی مایع نخاعی (مایع مغزی نخاعی) قرار دارند. اطراف این ناحیه، اپیدورال است. تفاوت این دو روش در این است که بی‌حسی نخاعی با تزریق در یک کیسه حاوی مایع انجام می‌شود، در حالی که در بی‌حسی اپیدورال، تزریق در ناحیه خارج از کیسه (فضای اپیدورال) انجام می‌شود. در تزریق نخاعی، شروع اثر سریع‌تر رخ می‌دهد؛ زیرا ابتدا تزریق نخاعی انجام می‌شود.

زایمان در آب

این یک روش زایمان جایگزین است که در آن، زایمان در یک استخر پرازآب گرم در دمای 35-37 درجه انجام می‌شود. در واقع در این روش از اثر آرامش بخش آب گرم در هنگام تولد استفاده می‌شود. آب گرم به شروع فرایند انقباض طبیعی کمک می‌کند و هیچ دارو، مسکن یا درد مصنوعی به مادر داده نمی‌شود.

آب با تسهیل ترشح هورمون اندورفین که بدن را آرام می‌کند، تنش زایمان را کاهش می‌دهد. پس از شروع تولد، ضربان قلب نوزاد و فشار خون مادر اندازه‌گیری می‌شود. از آنجایی که نوزاد در رحم مادر در آب است، به راحتی می‌تواند از یک محیط آبی به محیط دیگر منتقل شود و دچار شوک نشود. پس از تولد، مادر به بخش زایمان طبیعی برده می‌شود و خونریزی کنترل می‌شود. البته همیشه نمی‌توان از این روش استفاده کرد.

به طور کلی شرایطی که زایمان در آب توصیه نمی‌شود شامل موارد زیر است:

• مادرانی که برای اولین‌بار زایمان می‌کنند و آنهایی که در گروه حاملگی پرخطر قرار دارند.
• مادران مبتلا به HIV، هپاتیت و عفونت فعال تناسلی
• مادرانی که قبلاً به روش سزارین زایمان کرده‌اند یا دارای اضافه‌وزن هستند.
• حاملگی چندقلو
• وزن نوزاد بیش از 4 کیلو است.
• تولد زودرس
• اگر مادر، بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری قلبی، دیابت یا فشار خون بالا داشته باشد.

بسیار مهم است که تیمی که زایمان در آب انجام می‌دهد، تجربه کافی داشته باشد؛ بنابراین انتخاب این روش برای تولد بدون تحقیق کافی، درست نیست. این روش که با توجه به ترجیح مادر انجام می‌شود به دلایلی مانند عدم احساس درد مادر و نیاز به کاهش اپیدورال استفاده می‌شود. از آنجایی که اطلاعات کافی در مورد خطراتی که ممکن است در حین زایمان رخ دهد، وجود ندارد، این انتخاب به انتخاب مادر باردار واگذار شده است.

زایمان با هیپنوتیزم

هیپنوتیزم نوعی خواب مصنوعی یا حالتی بین خواب و بیداری است که قابل تلقین است. زایمان هیپنوتیزمی که به عنوان یک روش زایمان بدون درد تعریف می‌شود، با هدف جلوگیری از ترس مادر از درد زایمان انجام می‌شود و برای زنان باردار که به طور طبیعی زایمان می‌کنند اعمال می‌شود.

در حالت هیپنوتیزم، تمام تصورهای مادر در مورد تولد پاک می‌شود. در طول زایمان هیپنوتیزم، مادر تحت آموزش‌های متشکل از 5 جلسه مجزا قرار می‌گیرد که هر جلسه 2.5 ساعت طول می‌کشد.

 این آموزش‌ها که به طور منظم در طول بارداری انجام می‌شود، مادر یاد می‌گیرد که از طریق تنفس آرام از شر استرس، ترس، تنش و اضطراب خلاص شود.

این جلسات به انقباضات رحم اجازه می‌دهد تا به صورت امواج آرامش در سراسر بدن پخش شوند. این به او اجازه می‌دهد بر ترس‌های خود در هنگام زایمان غلبه کند و زایمان بدون درد داشته باشد.

این آرامش که در ضمیر ناخودآگاه قرار می‌گیرد، باز شدن رحم را در هنگام زایمان تسهیل می‌کند و زایمان راحت‌تر است. به طور خلاصه، هیپنوتیزم فرایند آماده‌سازی روان‌شناختی برای موقعیت قبل از تولد است و در هنگام تولد تاثیری نخواهد داشت.