غربالگری‌های دوران بارداری

• مقالات

• ۲۶ فروردین ۱۴۰۲

بچه‌دارشدن یک مسئولیت جدی است. هر مادر باردار نه‌تنها مسئول بدن و سلامت خود پس از باردارشدن است، بلکه مسئول سلامت نوزاد نیز هست؛ بنابراین با شروع بارداری برخی از آزمایشات باید بدون وقفه انجام شود. در ادامه همراه ما باشید تا غربالگری‌های دوران بارداری که یکی از مهم‌ترین اقدامات در لیست مراقبت‌های بارداری است را توضیح دهیم.

غربالگری‌های دوران بارداری که برای جنین ضروری هستند

مهم‌ترین هدف هر زن باردار این است که کودک خود را به شکلی سالم در آغوش بگیرد. برای این کار انجام برخی آزمایشات قبل و بعد از بارداری بسیار مهم است؛ بنابراین، آزمایشات و معاینات پزشک برای مادر باردار ضروری است تا روند زایمان سالمی داشته باشد و کودک چشمان خود را به طور سالم به دنیا باز کند. زیرا این آزمایشات امکان شناسایی بسیاری از مشکلات از سندرم داون تا مشکلات عصبی را از قبل می‌دهد.

کدام تست غربالگری چه کاری انجام می‌دهد؟

تجزیه‌وتحلیل گروه خون: ناسازگاری Rh (ناسازگاری خون)

آزمایش ادرار: التهاب مجاری ادراری، تشخیص سنگ کلیه – شن و ماسه، تعیین دیابت با تشخیص قند. با تشخیص پروتئین، پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری، پروتئین در ادرار. یک بیماری مهم که با تورم در بدن، به ویژه در دست‌ها و صورت ظاهر می‌شود) تشخیص داده می‌شود.

تست‌های غربالگری عفونت: مشخص می‌شود که آیا بیماری‌هایی که ممکن است باعث ناهنجاری در نوزاد شوند، قبل از بارداری منتقل شده‌اند یا خیر.

با سونوگرافی: حاملگی خارج از رحم، رشد کودک، وضعیت شریک جنسی، تهدید سقط جنین تشخیص داده می‌شود.

تست بارگیری قند: می‌توان فهمید که آیا دیابت در دوران بارداری وجود دارد یا خیر.

چه آزمایشاتی و چه زمانی باید انجام شود؟

غربالگری‌های دوران بارداری با توجه به رشد نوزاد و زمان بارداری انجام می‌شود. بر اساس هفته‌ بارداری می‌توان غربالگری‌های دوران بارداری را به موارد زیر تقسیم کرد.

11-14 هفته‌:

14 هفته اول به عنوان “سه‌ماهه اول” تعریف می‌شود. بعد از هفته یازدهم بارداری، شفافیت نوکال (NT) نوزاد در معاینه سونوگرافی اندازه‌گیری می‌شود و آزمایش دوگانه انجام می‌شود. هدف این است که با مشاهده شفافیت نوکال مشخص شود که آیا نوزاد مبتلا به سندرم داون است یا خیر. این تحلیل را نمی‌توان بعد از هفته چهاردهم انجام داد.

16-20 هفته‌:

غربالگری در سه ماه دوم به طور کلی برای افرادی که آزمایش ترکیبی دوگانه را برای اندازه‌گیری خطر سندرم داون انجام نمی‌دهند، اعمال می‌شود. بین این هفته‌ها تست سه‌گانه یا تست چهارگانه انجام می‌شود. سونوگرافی دقیق در هفته 18-22، اندازه‌گیری جریان خون داپلر شریان رحم، آمنیوسنتز برای زنان باردار بالای 35 سال، 20-24 هفته برای زنان باردار مشکوک به ناهنجاری قلبی انجام می‌شود. اکوکاردیوگرافی جنین در هفته‌های 24-28، آزمایشات گلوکز، شمارش کامل خون، آزمایش کامل ادرار انجام می‌شود. در صورتی که نتیجه این آزمایش خطرناک باشد، می‌توان با گرفتن آب از نوزاد با انجام آمنیوسنتز، معاینه بیشتر انجام داد.

24-28 هفته‌ها:

در سه‌ماهه سوم بارداری تست بار گلوکز 50 گرم (تست آب قند) بین این هفته‌ها انجام می‌شود. اگر نتیجه آزمایش بالاتر از 140 باشد، باید آزمایش 100 گرم OGTT انجام شود. در صورت وجود ناسازگاری خونی بین مادر و پدر، IDC (تست کومبس غیرمستقیم) در هفته 28 انجام می‌شود. اگر آزمایش منفی باشد، نشان‌دهنده این است که اثری به دلیل ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد وجود ندارد. در این حالت تزریق ناسازگاری خون انجام می‌شود.

35-37 هفته‌ها:

غربالگری استرپتوکوک گروه B (باکتری) در مادر بین این هفته‌ها بسیار مهم است. به خصوص در هفته‌های آخر بارداری، تست NST (تست بدون استرس) در مواقعی که مشکوک به پریشانی نوزاد و در پایان روز باشد، انجام می‌شود. علاوه بر NST، مشخصات بیوفیزیکی آزمایش دیگری است که امکان ارزیابی وضعیت نوزاد را فراهم می‌کند. هنگامی که برخی از موقعیت‌های خطرناک مربوط به نوزاد تشخیص داده می‌شود، اندازه‌گیری سونوگرافی داپلر برای ارزیابی بیشتر انجام می‌شود.

غربالگری‌های در دوران بارداری بر اساس تعداد

آزمایش‌های غربالگری در بارداری شامل آزمایش خون و سونوگرافی برای بررسی رشد هوشی نوزاد در رحم مادر است. تست‌های غربالگری می‌تواند دو، سه یا چهار برابر باشد. تست‌های غربالگری با توجه به دوره بارداری متفاوت است.

تست غربالگری دوگانه چیست؟

در هفته‌های ۱۱ تا ۱۴ بارداری، یعنی در سه‌ماهه اول، آزمایش غربالگری دوگانه برای تشخیص وجود سندرم داون (تریزومی ۲۱) یا سندرم ادوارد (تریزومی ۱۸) انجام می‌شود. ابتدا مقادیر PAPP-A و HCG در خون مادر بررسی می‌شود. در مرحله دیگر شفافیت نوکال نوزاد در رحم با سونوگرافی بررسی می‌شود. علاوه بر این، استخوان بینی نوزاد را می‌توان با جزئیات بررسی کرد.

در نتیجه آزمایش‌های غربالگری دوگانه، نسبت خطر برای سلامت نوزاد تعیین می‌شود. در صورت مشاهده میزان مشکوک، آزمایشات غربالگری دیگری در هفته‌های آینده برنامه‌ریزی شده است. تشخیص قطعی سندرم داون را می‌توان با انجام تست‌های CVS یا آمنیوسنتز انجام داد.

تست‌های غربالگری سه‌گانه و چهارگانه

اگرچه آزمایش دوگانه معمولاً در تشخیص سندرم داون و شرایط مشابه کافی است، اما ممکن است آزمایش‌های غربالگری سه‌گانه یا چهارگانه به ویژه در موارد مشکوک توصیه شود. این آزمایشات بین روز‌های ۱۶ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود. بین هفته‌ها (سه‌ماهه دوم) انجام می‌شود. تست غربالگری سه‌گانه در بارداری، آزمایشی است که هورمون‌های بتا -hcg، AFP و استریول (E۳) را در خون مادر ارزیابی می‌کند. از سوی دیگر، آزمایش غربالگری چهارگانه، آزمایش جامع‌تری است که شامل هورمون‌های بتا -hcg، AFP، استریول (E۳) و Inhibin A است. تست چهارگانه در بارداری‌های پرخطر، دقیق‌تر است.

CVS (بیوپسی پرز‌های کوریونی) و آزمایش آمنیوسنتز چیست؟

تست CVS آزمایشی است که برای تشخیص اختلال کروموزومی نوزاد در رحم مادر استفاده می‌شود. این آزمایش با برداشتن نمونه از جفت با کمک یک سوزن نازک از شکم یا دهانه رحم انجام می‌شود.

یکی از آزمایشاتی که در بارداری پرخطر انجام می‌شود، آمنیوسنتز است. مقدار کمی مایع از کیسه پر از مایع آمنیوتیک برای نوزاد گرفته می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. با این روش درست مانند تست CVS، ناهنجاری‌های نوزاد را می‌توان در مراحل اولیه تشخیص داد.