بیماری سوزاک چیست؟ از چه طریقی منتقل می‌شود و چه باید کرد؟

• مقالات

• ۲۲ مهر ۱۴۰۲

سوزاک، شایع ترین بیماری مقاربتی است که توسط یک باکتری ایجاد شده و از طریق رابطه جنسی منتقل می شود. این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی مردان و زنان ایجاد کند. سوزاک که در بین جوانان 15 تا 24 ساله بسیار شایع است، در اثر مقاربت جنسی دهانی، واژینال یا مقعدی به فرد منتقل می‌شود. در این بخش به توضیح کامل این بیماری از جمله علائم سوزاک، راه درمان و دلایل ابتلا توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.

سوزاک چیست؟

سوزاک، یک بیماری ناشی از باکتری به نام نایسریا گونوره است که از طریق رابطه جنسی قابل انتقال است. باکتری روی مخاط اندام‌های تناسلی و ملتحمه چشم می‌نشیند. ویژگی بارز آن، این است که سطوح مخاطی را با چرک آلوده می‌کند. این بیماری که در سال 1879 شناسایی شد، یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌ها و همچنین دومین بیماری شایع مقاربتی می باشد.

اغلب از طریق مقاربت واژینال، دهانی یا مقعدی به فرد دیگری منتقل می‌شود. همچنین خطر انتقال از مادر به جنین در دوران بارداری وجود دارد. بروز این بیماری در افراد زیر 25 سال نیز زیاد است. اگرچه در این گروه‌ها شایع‌تر است، اما برای همه سنین و جنسیت‌ها خطر دارد.

علائم سوزاک چیست؟

سوزاک، یک بیماری بدون علامت است و در اکثر بیماران زن و تقریباً 10٪ از بیماران مرد بدون علامت پیشرفت می‌کند. علائمی که بیشتر در بیماران مرد دیده می‌شود، طی 2 یا 30 روز پس از ورود باکتری به بدن قابل مشاهده است. علائم را می‌توان در بسیاری از قسمت‌های بدن مشاهده کرد، اما اغلب در اندام‌های تناسلی یا اطراف آن دیده می‌شود.

علائم سوزاک در بدن:

• خارش در ناحیه تناسلی، ترشحات چرک مانند، ترشح خون به رنگ قرمز روشن
• درد چشم، حساسیت به نور، ترشح از یک یا هر دو چشم
• غدد لنفاوی متورم یا درد در گلو
• تورم، درد و درجه حرارت بالا در مفاصل در حین حرکت

علاوه بر علائمی که در هر بیمار دیده می‌شود، برخی از علائم نیز به جنسیت بستگی دارد.

علائمی که فقط در بیماران مرد مشاهده می‌شود :

• درد یا سوزش در هنگام ادرار
• ترشحات سفید یا سبز از آلت تناسلی
• قرمزی روی آلت تناسلی
• تورم و درد در بیضه‌ها

علائمی که در زنان مشاهده می‌شود :

• ترشحات واژن
• خارش در ناحیه تناسلی
• سوزش و درد در هنگام ادرار
• خونریزی در حین رابطه جنسی و خارج از دوره قاعدگی
• درد هنگام مقاربت جنسی
• درد در ناحیه لگن

نکته مهم این است، علائمی که به ویژه در بیماران زن مشاهده می‌شود، مشابه علائم سایر بیماری‌های مقاربتی است. به همین دلیل سوزاک را نمی‌توان بدون آزمایش‌های خاص تشخیص داد. توصیه می‌شود، افرادی که دارای علایئم بیماری می باشند برای سایر بیماری‌های مقاربتی نیز آزمایش انجام دهند.

تست سوزاک چیست؟

اگرچه علائم سوزاک در مردان و زنان متفاوت است، اما در برخی موارد ممکن است علائم این بیماری وجود نداشته باشد. با این حال، فقط به این دلیل که یک فرد علائم سوزاک را ندارد، به این معنی نیست که فرد به این بیماری مبتلا نیست یا اینکه سوزاک باعث بسیاری از مشکلات سلامتی متفاوت و جدی نخواهد شد. به همین دلیل توصیه می‌شود افرادی که از نظر جنسی، فعال و غیر تک همسری هستند و آمیزش جنسی محافظت نشده دارند، حداقل سالی یک بار مورد آزمایش قرار گیرند.

تست سوزاک زمانی که یک هفته بعد از رابطه جنسی مشکوک انجام شود، نتایج بهتری خواهد داشت. برای تشخیص این بیماری در زنان، علاوه بر آزمایش ادرار، در مواقع لزوم می‌توان از دهانه رحم و رکتوم با استفاده از سواب نمونه‌برداری کرد. در مردان ممکن است علاوه بر آزمایش ادرار، نمونه‌برداری از دستگاه ادراری نیز لازم باشد. پس از یافته‌های به دست آمده از آزمایش سوزاک، بیماری تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز می‌شود.

همچنین بخوانید: عفونت‌های باکتریایی و قارچی واژن

علت سوزاک چیست؟

چه چیزی باعث ابتلا به بیماری سوزاک می‌شود؟ ممکن است تعجب کنید عامل سوزاک، باکتری به نام نایسریا گونوره است. این باکتری از طریق مقاربت واژینال، دهان و مقعد با افراد مبتلا به این بیماری، قابل انتقال است. مادران باردار مبتلا به این بیماری علاوه بر اینکه از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند، می‌توانند این بیماری را به نوزاد خود نیز منتقل کنند.

سوزاک می‌تواند باعث مشکلات سلامتی مانند کوری و زخم‌های پوست سر در نوزادان شود. زنان بارداری که بیماری‌ آنها تشخیص داده می‌شود، می‌توانند با شروع سریع درمان دارویی از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری کنند. راه اصلی انتقال این بیماری، رابطه جنسی محافظت نشده است. افراد فعال جنسی باید مراقب محافظت از خود باشند. درجه بالایی از محافظت را می‌توان با کاندوم یا سایر تجهیزات حفاظتی ارائه کرد.

تشخیص سوزاک

سوزاک با آزمایش‌های مختلف تشخیص داده می‌شود. در صورت بروز علائم باید سریعاً با واحدهای بهداشت تماس بگیرید. همانطور که در بالا اشاره کردیم، حتی اگر علائمی از خود نشان نمی‌دهید، می‌توانید آزمایش بدهید، زیرا سوزاک اغلب یک بیماری بدون علامت است. اگر باکتری در مجرای ادرار مستقر شود، در آزمایش ادرار تشخیص داده می‌شود.

از آنجایی که این باکتری با سرعت بالایی در مجرای ادرار ته‌نشین می‌شود، به راحتی با آزمایش ادرار قابل‌تشخیص است. باکتری‌ها می‌توانند در قسمت‌های مختلف بدن علاوه بر مجرای ادرار مستقر شوند. با گرفتن نمونه سواب از این نواحی و بررسی زیر میکروسکوپ یا کشت آن، این بیماری تشخیص داده می‌شود. سواب اغلب از گلو، رکتوم و واژن با کمک یک سواب پنبه‌ای گرفته می‌شود.

آزمایش تقویت اسیدنوکلئیک کشت دارای حساسیت بالایی است. این روش به ویژه برای تشخیص بیماران بدون علامت استفاده می‌شود.

برخی از آزمایشات مربوط به جنسیت هستند. تست رنگ‌آمیزی گرم فقط در مردان قابل‌انجام است. این یک تست با حساسیت کم در زنان است و نتایج قابل توجهی در بیماران علامت‌دار مبتلا به اورتریت حاد می‌دهد. تشخیص را می‌توان با وجود لکوسیت‌های پلی مورفونکلئر فراوان و دیپلوکوک‌های گرم منفی در نمونه ترشحی گرفته شده از بیمار انجام داد.

افراد مبتلا به سوزاک در معرض خطر بالای ابتلا و ناقل سایر بیماری‌های مقاربتی مانند HIV هستند. به همین دلیل توصیه می‌شود که برای سایر بیماری‌های مقاربتی نیز آزمایش دهید.

درمان سوزاک

“چه چیزی برای سوزاک خوب است؟” از آنجایی که سوزاک یک بیماری باکتریایی است، روش اصلی درمان آنتی‌بیوتیک است. عفونت کلامیدیا در اکثر بیماران سوزاک  دیده می‌شود. به همین دلیل، آنتی‌بیوتیک درمانی ترکیبی ترجیح داده می‌شود. اگرچه درمان آنتی‌بیوتیکی بسیار مؤثر است، اما خطرناک نیز می باشد. مصرف ناخودآگاه آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است عواقب نامطلوبی داشته باشد. داروی توصیه شده توسط پزشک متخصص باید در دوز توصیه شده، استفاده شود. تغییر ناخودآگاه دوز توصیه شده ممکن است منجر به شکست درمان شود.

هنگامی که سوزاک درمان نشود، می‌تواند باعث آسیب دائمی اعضای بدن و ناباروری در مردان و زنان شود. در زنان، عفونت می‌تواند به رحم و لوله‌های فالوپ گسترش یابد و باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود. PID می‌تواند به تخمدان‌ها آسیب برساند و باعث ناباروری و عوارض بارداری شود. در مردان، سوزاک می‌تواند با عفونت لوله اپیدیدیم در مجرای اسپرم در بیضه‌ها باعث اپیدیدیمیت شود. اپیدیدیمیت باعث ناباروری می‌شود. علاوه بر آسیب به اندام‌های جنسی، عفونت می‌تواند وارد خون شود و سایر قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد و باعث تورم، تب و درد به خصوص در مفاصل می‌شود. سوزاک یک بیماری بسیار جدی است. در صورت شک نباید از مراجعه به پزشک غافل شوید.

راه‌های پیشگیری از سوزاک چیست؟

پیشگیری از سوزاک با پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی و ارائه امکانات پزشکی برای تشخیص و درمان به دست می‌آید. آموزش دیدن برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی ضروری است. برای افراد بسیار مهم است که بدانند وقتی به سنین فعال جنسی می‌رسند، چگونه از خود در برابر این بیماری‌ها محافظت کنند. رعایت موارد زیر به ما در جلوگیری از ابتلا به این بیماری کمک می‌کند:

• تک همسری
• واکسیناسیون HPV و هپاتیت B قبل از رسیدن به سن فعال جنسی
• غربالگری قبل از رابطه جنسی
• استفاده منظم و مناسب از کاندوم
• پیشگیری از اعتیاد به الکل و مواد، دریافت درمان و حمایت
• ختنه
• در انتخاب شریک جنسی مراقب باشید.
• اطلاع از بیماری‌های مقاربتی
• انجام آزمایشات منظم

اگر سوزاک در زنان درمان نشود، چه اتفاقی میفتد؟

اگر سوزاک درمان نشود، این التهاب گسترش می‌یابد و عفونت در جاهای دیگر ظاهر می‌شود. سوزاک با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود؛ زیرا توسط باکتری ایجاد می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها را می‌توان به صورت تزریقی یا قرص مصرف کرد و باید با توصیه پزشک مصرف شود و همچنین درمان شریک قطعاً باید اعمال شود. اگر سوزاک در زنان درمان نشود، ممکن است فرد با چالش‌هایی روبه‌رو شود که عبارت اند از :

ناباروری در زنان:

سوزاک می‌تواند به رحم و لوله‌های فالوپ گسترش یابد و باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود. PID می‌تواند باعث آسیب به لوله‌ها، افزایش خطر عوارض بارداری و ناباروری شود. PID نیاز به درمان فوری دارد. علاوه بر آن می‌تواند باعث حاملگی خارج از رحم نیز بشود. پس از مقاربت مقعدی و دهانی ممکن است عفونت در ناحیه راست‌روده و دهان ایجاد شود. سوزاک درمان نشده می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.

ناباروری در مردان:

سوزاک می‌تواند باعث التهاب (اپیدیدیمیت) لوله کوچک و پیچ‌خورده (اپیدیدیم) در پشت بیضه‌ها شود که در آن مجاری اسپرم قرار دارند. اپیدیدیمیت درمان نشده می‌تواند باعث ناباروری شود. همچنین ممکن است که اگر سوزاک درمان نشود، مجرای منی ملتهب شده و ناباروری رخ دهد. در این حالت، بیمار به تخلیه مثانه نیاز دارد، اما زمانی که ادرار می‌کند، حجم ادرار، کم است.

عفونتی که به مفاصل و سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند:

باکتری‌هایی که باعث سوزاک می‌شوند، می‌توانند در جریان خون پخش شوند و سایر قسمت‌های بدن از جمله مفاصل را آلوده کنند. تب، بثورات پوستی، زخم‌های پوستی، درد مفاصل، تورم و سفتی نتایج احتمالی هستند.

افزایش خطر ابتلا به HIV/AIDS :

 ابتلا به سوزاک، افراد را مستعد ابتلا به عفونت با ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) می‌کند، این همان ویروسی است که باعث ایدز می‌شود. افرادی که هم سوزاک و هم HIV دارند، می‌توانند هر دو بیماری را به راحتی به شریک زندگی خود منتقل کنند.

عوارض در نوزادان:

علاوه بر آمیزش جنسی، سوزاک در هنگام تولد نیز می‌تواند به نوزاد منتقل شود. در این حالت، بیماری بیشتر اندام بینایی نوزاد را درگیر می‌کند. این ممکن است گاهی منجر به عواقبی مانند از دست دادن بینایی شود. در همان زمان ممکن است جای زخم روی پوست سر نوزاد ظاهر شود.

کلام آخر

سوزاک یک بیماری شایع مقاربتی است. برای محافظت در برابر این بیماری و سایر بیماری‌های مقاربتی باید قبل از رابطه جنسی از کاندوم استفاده شود. برای محافظت در برابر سوزاک، نباید با فرد مبتلا به سوزاک، آمیزش جنسی داشته باشید و تا زمان تکمیل درمان فرد باید از رابطه واژینال، دهانی یا مقعدی اکیداً خودداری کند. روابط تک همسری نیز از جمله عواملی است که خطر ابتلا به سوزاک را کاهش می‌دهد. در صورت ابتلا به این بیماری نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود و نیاز به درمان به‌موقع دارد تا از عوارض وحشتناک آن جلوگیری شود.