افتادگی رحم : علائم، علت،‌ تشخیص و درمان آن!

• بیماری های زنان

• ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲

افتادگی رحم، جدا شدن رحم از دیواره و سر خوردن به سمت واژن است؛ به این حالت افتادگی رحم گفته می‌شود. افتادگی رحم می‌تواند باعث مشکلات بی‌اختیاری ادرار شود و همچنین ممکن است افتادگی رحم و بی‌اختیاری ادرار به طور همزمان در یک فرد وجود داشته باشند. ورزش منظم عضلات کف لگن، اثر پیشگیرانه‌ای بر افتادگی رحم دارد. افتادگی‌رحم معمولا با جراحی درمان می‌شود. ما در این مقاله به بررسی کامل افتادگی‌رحم پرداخته‌ایم.

افتادگی رحم چیست؟

زمانی که ماهیچه‌ها و بافت‌های لگن ضعیف شوند و حمایتی که برای رحم فراهم می‌کنند ناکافی باشد، افتادگی رحم رخ می‌دهد. این به دلیل ضعیف شدن ساختارهای حمایت کننده در اطراف رحم است. سپس رحم به داخل واژن می‌افتد و در برخی موارد از دهانه واژن بیرون می‌زند. افتادگی خفیف رحم نیازی به درمان ندارد، اما اگر افتادگی مزمن آزاردهنده شود، نیازبه درمان است. افتادگی‌رحم یکی از مواردی است که تحت عنوان پرولاپس اندام لگن طبقه بندی می‌شود.

افتادگی رحم در چه سنی معمولا دیده می‌شود؟

افتادگی رحم در زنان در هر سنی قابل مشاهده است. افتادگی‌رحم ممکن است در بیمارانی رخ دهد که هیچ مشکلی در زایمان نداشته‌اند. افتادگی‌رحم، وضعیتی است که در هر سنی قابل مشاهده است و هرگز نباید طبیعی تلقی شود. اگرچه این بیماری در زنان در هر سنی که زایمان کرده‌اند، دیده می‌شود؛ اما این وضعیتی است که حتی در دهه 20 سالگی نیز مواردی در آن دیده می‌شود. زنانی که چندین بار زایمان کرده‌اند یا زایمان سختی داشته‌اند به ویژه در معرض خطر هستند. با این حال، بروز مشکلات افتادگی به نسبت مستقیم با سن افزایش می‌یابد.

در حالی که از هر 4 زن در زنان 40 ساله یک نفر دیده می‌شود، بروز آن به 1 نفر از هر 3 زن در 60 سالگی افزایش می‌یابد و وقتی به سن 80 سالگی می‌رسیم، این میزان به 1 نفر از هر 2 نفر افزایش یافته است. به دلایل بسیاری، بیماران این وضعیت را پنهان می‌کنند، به خصوص با این تصور که این اتفاق در زمان افزایش سن رخ می‌دهد و علاوه بر این، از آن غفلت می‌کنند.

علائم افتادگی‌رحم چیست؟

در زنان مبتلا به افتادگی‌رحم، تورم در دست یا توده بیرون زده در ناحیه واژن ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند به صورت برجستگی‌های قابل لمس به دلیل بیرون زدگی تمام یا بخشی از رحم خود را نشان دهد. علائمی که بیشتر دیده می‌شوند، عبارتند از:

• ممکن است ادرار نشت کند.
• درد کشاله ران و اختلال عملکرد جنسی ممکن است رخ دهد.
• ممکن است دچار یبوست شوید.

همه این شرایط ذکر شده مربوط به درجه افتادگی‌رحم است.

افتادگی رحم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص افتادگی رحم با انجام برخی آزمایشات و اندازه گیری‌های تحریک آمیز جدا از معاینه طبیعی زنان و زایمان انجام می‌شود. افتادگی‌رحم، بیماری است که با مراجعه به پزشک قابل تشخیص است. حتی اگر فرد علائمی نداشته باشد، افتادگی رحم را می‌توان در طول غربالگری معمول سلامت تشخیص داد. در موارد شدیدتر این روند با درخواست فرد از پزشک شروع می‌شود و با گوش دادن پزشک به داستان بیمار ادامه می‌یابد. برای تشخیص منفی بودن، پزشک یک تست کوچک انجام می‌دهد. پس از گرفتن شرح حال، معاینه لگن انجام می‌شود. در حین معاینه، پزشک از فرد می‌خواهد که برای درک شدت افتادگی فشار وارد کند و ماهیچه‌های مربوطه را طوری منقبض کند که انگار ادرار را نگه داشته تا عضلات لگن را مشاهده کند. با توجه به یافته‌های به دست آمده، تشخیص افتادگی‌رحم انجام می‌شود و بسته به شدت بیماری، درمان برنامه ریزی می‌شود.

بیشتر مطالعه کنید: افتادگی مثانه : علت، علائم، تشخیص و درمان آن.

علت افتادگی رحم چیست؟

در اثر ضعیف شدن بافت رباط و عضلات لگن که در بین مردم به بافت همبند معروف است، رحم آویزان در آن ناحیه با اثر جاذبه به پایین آویزان می‌شود. افتادگی‌رحم که در حدود نیمی از زنان 50 ساله و بالاتر دیده می‌شود، می‌تواند با کاهش میزان استروژن در دوران یائسگی نیز رخ دهد. شرایط درمان نشده مانند یبوست مزمن و سرفه از عوامل خطر برای افتادگی رحم هستند. علاوه بر این، احتمال افتادگی‌رحم را می‌توان با عوامل خطری که به راحتی قابل پیشگیری هستند، مانند بلند کردن اجسام سنگین کاهش داد. ورزش برای تقویت عضلات پایین شکم به کاهش خطر افتادگی‌رحم کمک می‌کند. برخی از عواملی که باعث افتادگی‌رحم می‌شوند را می‌توان به شرح زیر برشمرد:

• سن بالا
• سطوح پایین هورمون استروژن
• بارداری اول
• زایمان طبیعی
• چندین بار زایمان کردن
• به دنیا آوردن یک نوزاد بزرگ
• ضربه‌های حین زایمان
• عمل‌های لگنی
• اضافه وزن
• چاقی
• سرفه مزمن
• یبوست مزمن
• بلند کردن اجسام سنگین
• سابقه خانوادگی

درمان افتادگی‌رحم چگونه است؟

افتادگی‌رحم با توجه به شدتی که دارد، ‌درمان می‌شود. موارد خفیف افتادگی‌رحم معمولاً نیازی به درمان ندارند. با این حال، پزشک ممکن است تمرینات کگل (تمرینات کف لگن) را برای جلوگیری از افزایش شدت افتادگی توصیه کند. تقویت عضلات کف لگن می‌تواند موارد افتادگی رحم را در دوره اولیه بهبود بخشد و یا از شدت بیماری جلوگیری کند. ضمناً درمان بیماری‌هایی مانند سرفه مزمن، یبوست و عدم بلند نکردن وزنه‌های سنگین در صورت وجود به بیمار اطلاع داده می‌شود.

در موارد شدید افتادگی رحم، درمان بسته به اینکه فرد قصد بارداری دارد یا خیر، متفاوت است. پساری واژینال معروف به حلقه واژینال ممکن است به افرادی که قصد بارداری دارند، توصیه شود. با تعیین اندازه رحم، استفاده از پساری مناسب توصیه می‌شود و نحوه استفاده از حلقه به فرد توضیح داده می‌شود. حلقه واژینال که برای جلوگیری از افتادگی رحم در دوران بارداری استفاده می‌شود، می‌تواند با خیال راحت در طول رابطه جنسی نیز استفاده شود. اگر افتادگی رحم بسیار پیشرفته باشد، ممکن است نیاز به درمان جراحی باشد.

جراحی افتادگی رحم را می‌توان به سه روش مختلف انجام داد که در ادامه به آن می‌پردازیم:

جایگزینی بافت‌های ضعیف شده

اولین مورد جایگزینی بافت‌های ضعیف شده لگن با بافت‌های گرفته شده از قسمت‌های مختلف فرد یا بافت مصنوعی است.

هیسترکتومی

گزینه دیگر هیسترکتومی است. این مداخله جراحی که در موارد بسیار شدید اعمال می‌شود، می‌تواند با روش‌های لاپاراسکوپی یعنی جراحی بسته یا جراحی باز اعمال شود.

Colpoclesis

Colpoclesis، که می‌تواند به عنوان بسته شدن واژن تعریف شود، می‌تواند برای افرادی که از نظر جنسی فعال نیستند نیز اعمال شود. با کولپوکلزیس که با بخیه زدن دیواره واژن انجام می‌شود از افتادگی‌رحم جلوگیری می‌شود.

اینکه کدام یک از این روش‌های درمانی برای فرد مناسب است، شدت افتادگی رحم، شکایت فرد و اینکه آیا قصد بارداری دارد یا خیر با بیمار تصمیم گیری می‌شود. افتادگی‌رحم در صورت عدم درمان می‌تواند شدت بیشتری پیدا کند. افتادگی‌رحم از واژن می‌تواند مشکلات سلامتی بسیاری را ایجاد کند.