اولین علامت یائسگی

• مقالات

• ۳ مهر ۱۴۰۲

یائسگی یا مونوپوز (Menopause) یک مرحله طبیعی در زندگی زنان است که به پایان دوران تولید هورمون‌های تخمدانی مرتبط با تولید تخمک می‌پردازد. این فرآیند معمولاً در سنین میانی زندگی، معمولاً بین 45 تا 55 سالگی رخ می‌دهد. علائم یائسگی می‌توانند برای هر فرد متفاوت باشند و شامل علائم جسمی و روحی باشند. در ادامه مقاله به بررسی بیش‌تر اولین علامت یائسگی پرداخته‌ایم. تا آخر این مقاله همراه ما بمانید.

یائسگی چیست؟

یائسگی به مرحله‌ای در زندگی خانم‌ها اشاره دارد که در آن پریود (خونریزی ماهانه) متوقف می‌شود و تخمدان‌ها فعالیت تولید مثلی (تخمک) خود را متوقف می‌کنند. این فرایند معمولاً در سنین معینی، به عنوان مثال میانگین 45 تا 55 سالگی، رخ می‌دهد. با این حال، در موارد نادری، برخی از زنان ممکن است در سنین کمتر، به ویژه در 30 سالگی یا حتی زیر این سن، به یائسگی برسند. این شرایط به نام یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان شناخته می‌شوند.

یکی از عوامل کلیدی در تنظیم یائسگی استروژن است، که یک هورمون بسیار مهم در زنان است و در دوران باروری توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود. استروژن ویژگی‌های زنانه را در بدن تنظیم می‌کند و نقش مهمی در کنترل چرخه تخمک گذاری و سایر فرایندهای زنانه دارد.

همچنین با افزایش سن، تخمک‌های موجود در تخمدان‌ها به تدریج کاهش می‌یابد و قدرت باروری نیز کاهش می‌یابد. در این زمان، تولید استروژن کمتر می‌شود و این امر می‌تواند به تغییرات در عملکرد بدن منجر شود. با این حال، این تغییرات تدریجی است و فرایند یائسگی به مرور زمان تجربه می‌شود. این تغییرات به شکل علائم مختلفی در بدن ظاهر می‌شوند. این مرحله تدریجی تغییرات در بدن را دوره یائسگی نام می‌دهند.

چه زمانی اولین علامت یائسگی ایجاد می‌شود؟

چرخه قاعدگی یکی از رویداد‌های مهم فیزیولوژی زنان است. اساساً با بلوغ، سلول‌های تخمدان به دنبال ترشح منظم هورمون‌های FSH و LH از غده هیپوفیز که تنظیم‌کننده اصلی سیستم غدد درون‌ریز است، فعال می‌شوند. این وضعیت باعث تولید هورمون‌های جنسی مانند استروژن- پروژسترون می‌شود. بسته به تعادل بین این هورمون‌ها، سلول‌های تخمک بالغ می‌شوند و در اواسط چرخه قاعدگی به داخل رحم آزاد می‌شوند.

در صورت عدم انجام لقاح، بافت‌های داخل رحمی ریخته شده و متناسب با تغییرات میزان هورمون‌ها، خونریزی رخ می‌دهد. از آنجایی که ترشح هورمون‌های مذکور با یائسگی کاهش می‌یابد و سلول تخمکی مناسب برای رشد در تخمدان وجود ندارد، رویداد‌های فیزیولوژیکی چرخه قاعدگی نمی‌تواند رخ دهد و خونریزی قاعدگی وجود ندارد. از این نظر، سیستم غدد درون‌ریز زنان در دوره پس از یائسگی سیر باثبات و پایدارتری را دنبال می‌کند.

در زنان، تعداد سلول‌های تخمک در تخمدان نمی‌تواند از مقدار معینی بیشتر شود، اما پس از تولد، صد‌ها سلول تخمک در آن وجود دارد. با بلوغ، هر ماه تعداد مشخصی سلول تخمک رشد می‌کند و یکی از آن‌ها در رحم آزاد می‌شود. با خونریزی ماهانه، سلول‌های تخمدان به‌تدریج تخلیه می‌شوند و با افزایش سن، تعداد سلول‌های تخمک مناسب برای رشد در تخمدان به‌طورجدی کاهش می‌یابد.

حدود ۵۰ سالگی به‌موازات بی‌نظمی‌های هورمونی مربوط به این وضعیت، تغییر در الگوی خونریزی قاعدگی، کاهش یا افزایش دفعات خونریزی تجربه می‌شود. این دوره به عنوان دوره قبل از یائسگی (پری یائسگی) در نظر گرفته می‌شود و می‌توان آن را جزء اولین نشانه‌های یائسگی به‌حساب آورد. در نتیجه قطع کامل خونریزی و عدم خونریزی به مدت ۱۲ ماه، یائسگی کامل می‌شود.

آیا سن یائسگی وجود دارد؟

یائسگی ارتباط مستقیمی با سن ندارد؛ زیرا با تعداد سلول‌های تخمک در تخمدان و رویداد‌های هورمونی ارتباط مستقیم دارد. البته مشخص شده است که یائسگی در زنان بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سال بیشتر است. علائم دوره قبل از یائسگی معمولاً در دوره‌ای که دوره ۴ سال قبل از این سنین را پوشش می‌دهد، مشاهده می‌شود. باز هم مدت زمان پیش از یائسگی و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است، مانند سن یائسگی. عوامل زیادی مانند زمینه ژنتیکی، ساختار بدن، ویژگی‌های سیستم هورمونی، دارو‌های مصرفی، داشتن یا نداشتن بیماری مزمن، زایمان یا عدم زایمان، چرخه قاعدگی و وضعیت روانی می‌تواند در تحقق یائسگی مؤثر باشد. با توجه به همه این دلایل می‌توان گفت سن یائسگی شخصی است.

علائم کلی یائسگی چیست؟

از آنجایی که زمان یائسگی در زنان، فردی است، علائمی که قبل و در طول یائسگی رخ می‌دهد، ممکن است برای هر زن متفاوت باشد. با این حال، مشکلات و شکایات بهداشتی زیر اغلب با یائسگی ایجاد می‌شود:

• گر گرفتگی
• تعریق شبانه
• قرمزی صورت و سینه
• بی‌نظمی قاعدگی یا خونریزی غیرطبیعی واژن
• خشکی واژن و تحریکات مربوط به آن
• التهاب واژن
• افزایش وزن
• مشکلات روانی مانند بی‌خوابی، تنش، استرس شدید
• از دست دادن میل جنسی
• حساسیت در بافت سینه
• تغییرات پوستی، نازک شدن و ریزش مو، افزایش مو‌های بدن
• ضعف در بافت استخوان و پوکی استخوان، شکستگی‌های ثانویه
• علائم جسمی مانند سردرد، تپش قلب، افزایش ادرار

شایع‌ترین علائم یائسگی که ممکن است در میانسالی متوجه شوید

یائسگی یک فرآیند طبیعی در زندگی زنان است و با تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی همراه است. اولین علامت یائسگی که ممکن است در دوره میانسالی ظاهر شوند، عبارت‌اند از:

• گرگرفتگی در یائسگی
• از دست دادن کنترل مثانه (بی اختیاری)
• اختلالات خواب در یائسگی
• خشکی واژن و بی‌میلی جنسی ناشی از یائسگی
• تغییرات خلق‌ و خوی
• تغییرات وزن

در ادامه به بررسی مختصر این علائم پرداخته‌ایم. 

گرگرفتگی در یائسگی

بسیاری از زنان، گرگرفتگی را تجربه می‌کنند که می‌تواند سال‌ها پس از یائسگی ادامه یابد. آن‌ها ممکن است با تغییر سطح استروژن مرتبط باشند. گرگرفتگی احساس ناگهانی گرما در قسمت بالایی بدن یا کل بدن شما است. ممکن است صورت و گردن شما قرمز شود. لکه‌های قرمز ممکن است روی سینه، پشت و بازو‌های شما ظاهر شود. تعریق شدید و تب و لرز ممکن است به دنبال داشته باشد. گرگرفتگی می‌تواند بسیار خفیف یا به‌اندازه کافی قوی باشد که شما را از خواب بیدار کند. بیشتر گرگرفتگی‌ها بین ۳۰ ثانیه تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. آن‌ها می‌توانند چندین بار در ساعت، چندین بار در روز یا یک یا دو بار در هفته رخ دهند.

از دست دادن کنترل مثانه (بی اختیاری)

از دست دادن کنترل مثانه را بی‌اختیاری می‌گویند. ممکن است در حین ورزش، عطسه یا خندیدن، میل ناگهانی به ادرارکردن وجود داشته باشد یا ادرار نشت کند. اولین قدم برای درمان بی‌اختیاری مراجعه به پزشک است. عفونت مثانه در میانسالی نیز ممکن است رخ دهد.

اختلالات خواب در یائسگی

در حوالی میانسالی، برخی از زنان در خواب شبانه مشکل دارند. شاید به‌راحتی نمی‌خوابید یا خیلی زود از خواب بیدار می‌شوید. تعریق شبانه می‌تواند شما را بیدار کند و اگر شب از خواب بیدار شوید، ممکن است دوباره برای به خواب‌رفتن مشکل داشته باشید.

خشکی واژن و بی‌میلی جنسی ناشی از یائسگی

پس از یائسگی، واژن ممکن است خشک‌تر شود که می‌تواند رابطه جنسی را مختل کند. ممکن است علاقه کمتری نسبت به رابطه جنسی داشته باشید. زیرا پس از یک سال کامل بدون پریود، دیگر نمی‌توانید باردار شوید. با این حال، ممکن است همچنان در خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک یا HIV/AIDS باشید. اگر با بیش از یک نفر  رابطه جنسی برقرار می‌کنید، خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی افزایش می‌یابد. 

تغییرات خلق‌ و خوی

ممکن است در دوران یائسگی احساس بدخلقی یا تحریک‌پذیری بیشتری داشته باشید. استرس، تغییرات خانوادگی مانند رشد کودکان یا والدین سالخورده، سابقه افسردگی یا احساس خستگی می‌تواند باعث این نوسانات خلقی شود.

تغییرات وزن

وزن تغییر می‌کند. ممکن است دور کمر شما بزرگ شود. می‌توانید عضله را از دست بدهید و چربی اضافه کنید. ممکن است پوست شما نازک‌تر شود. ممکن است مشکلات حافظه داشته باشید و در مفاصل و عضلاتتان، احساس سفتی و درد داشته باشید. محققان در حال بررسی چنین تغییراتی و ارتباط آن‌ها با هورمون‌ها و افزایش سن هستند.

علاوه بر این، برای برخی از زنان، علائم می‌تواند شامل درد، سردرد و تپش قلب باشد. از آنجایی که علائم یائسگی می‌تواند ناشی از تغییر سطح هورمون باشد، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که زنان چند بار علائم را تجربه می‌کنند و این علائم چقدر شدید خواهند بود.

درمان اولین علامت یائسگی

تصمیم‌گیری در مورد درمان علائم یائسگی، یک مسئله پیچیده و شخصی است. برای تعیین راه‌های درمان، نکاتی مانند اولین علائمی که تجربه می‌کنید، سابقه خانوادگی، سابقه پزشکی و ترجیحات شخصی خود، بسیار حائز اهمیت هستند. بهترین روش برای تعیین درمان مناسب، مشاوره با پزشکتان است. همچنین، برای پیگیری تغییرات و ایجاد تغییراتی در درمان خود، سالی یکبار به پزشکتان مراجعه کنید و در مورد برنامه درمانی و تغییراتی که می‌خواهید ایجاد کنید، با او صحبت کنید. با توجه به مشاوره با پزشک، می‌توانید تصمیماتی بگیرید که به شما کمک می‌کند تا با آرامش و سلامتی در دوران یائسگی خود زندگی کنید.

از آنجایی که تحریک بدن توسط هورمون‌های جنسی پایه مانند استروژن و پروژسترون پس از یائسگی کاهش می‌یابد، زمینه بروز مشکلات سلامتی در برخی موارد وجود دارد. به خصوص در زنان یائسه، پوکی استخوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها است. مجدداً ممکن است مشکلات مختلفی مانند بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های عروق مغزی، سرطان‌های خاص، مشکلات زنان و زایمان و افزایش شدت بیماری‌های مزمن رخ دهد. برای مقابله با این مشکلات یائسگی، می‌توان از درمان‌های زیر برای زنان استفاده کرد:

درمان جایگزین هورمونی

یک روش درمانی است که هدف آن جایگزینی هورمون‌های استروژن و پروژسترون است که میزان آن‌ها پس از یائسگی در بدن کاهش می‌یابد. به ویژه در تقویت بافت استخوانی، از بین بردن علائمی مانند گرگرفتگی و محافظت از بدن در برابر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی مؤثر است.

درمان کلسیم برای جلوگیری از تحلیل استخوان

در این روش درمانی، حمایت از کلسیم و ویتامین D، درمان هورمونی و عامل بیولوژیکی در صورت لزوم و استفاده از بیس فسفونات‌ها ممکن است در دستور کار باشد. برای بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، تغییر سبک زندگی مانند درمان کلسترول، رژیم غذایی متعادل و ورزش از جمله عناصر درمان است.

کلام آخر

کاملا درست است که تجربه یائسگی برای هر زن می‌تواند متفاوت باشد و اولین علامت یائسگی در افراد متفاوت است. برخی از زنان ممکن است تغییرات کمتری در زندگی خود تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است با علائم ناراحت‌کننده‌تری روبرو شوند. مشورت با یک متخصص زنان و زایمان می‌تواند به زنان کمک کند تا بهترین راهکارها برای مدیریت یائسگی خود را پیدا کنند.