روز تخمک‌گذاری در چرخۀ عادت ماهانه

• مقالات

• ۱۴ آبان ۱۴۰۲

دوره تخمک‌گذاری، دوره‌ای است که در آن تخمک‌های زنان که به بلوغ خاصی رسیده‌اند، از تخمدان‌ها آزاد می‌شوند. تخمک‌گذاری بخش مهمی از چرخه قاعدگی است و نقش مهمی در کمک به بارداری زنان دارد. علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد دوره تخمک‌گذاری فرا رسیده است. زمانی که خانم‌ها می‌خواهند باردار شوند، می‌توانند این علائم را دنبال کرده و با یک روش محاسباتی خاص، روز تخمک‌گذاری در چرخۀ عادت ماهانه و مناسب‌ترین زمان را برای باردار شدن انتخاب کنند. برای آشنایی بیشتر با دوره تخمک‌گذاری می‌توانید ادامه مقاله را مطالعه کنید.

دوره تخمک‌گذاری چیست؟

تخمک‌گذاری یکی از مراحل چرخه قاعدگی است که تخمدان‌ها تخمک را آزاد می‌کنند. به طور کلی چرخه قاعدگی هر ۲۸ روز اتفاق می‌افتد و تخمک‌گذاری ۱۴ روز قبل از اولین روز سیکل قاعدگی بعدی اتفاق می‌افتد. پس از ر‌ها شدن، تخمک ابتدا به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند، جایی که ۱۲ تا ۱۴ ساعت منتظر می‌ماند تا توسط اسپرم بارور شود.

اگر در این مدت، اسپرم زنده و مناسبی به لوله فالوپ بیاید، می‌تواند تخمک را بارور کند. تخمک بارور شده شروع به حرکت به داخل رحم می‌کند و پس از حدود یک هفته به سطح داخلی رحم می‌چسبد. بنابراین، حاملگی رخ می‌دهد. با این حال، اگر در طول مدت زمان انتظار تخمک در لوله فالوپ، اسپرمی نرسد، تخمک متلاشی می‌شود و پوشش رحم همراه با خون در طول قاعدگی خارج می‌شود.

به طور کلی، زمانی که قاعدگی شروع می‌شود، دوره تخمک‌گذاری دوباره تنظیم می‌شود. قاعدگی، آغاز مرحله فولیکولی است که در آن تخمک جدید بالغ می‌شود و در طی تخمک‌گذاری آزاد می‌شود. در طول فاز فولیکولی، بدن، هورمون محرک فولیکول (FSH) ترشح می‌کند تا به تخمک در تخمدان‌ها بالغ شود و آماده آزاد شدن شود. پس از بلوغ تخمک، هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH) ترشح می‌شود تا باعث آزاد شدن تخمک شود.

دوره تخمک‌گذاری در زنان چه زمانی شروع می‌شود؟

 تخمک‌گذاری یکی از تغییراتی است که بعد از بلوغ در بدن زنان ایجاد می‌شود. در واقع تخمک‌گذاری دوره‌ای در چرخه قاعدگی است که در آن یک زن بیشترین باروری را دارد و احتمال باردار شدن در این دوره بیشتر است. تخمک‌گذاری ۲۸ تا ۳۶ ساعت پس از افزایش LH و معمولاً ۱۴ روز پس از شروع چرخه قاعدگی اتفاق می افتد.

برای شروع این فرآیند، هورمون گنادوتروپین (GnRH) باید از هیپوتالاموس ترشح شود. هورمون گنادوتروپین ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH) را از غده هیپوفیز تضمین می‌کند. بین روز‌های ۶ تا ۱۴ سیکل قاعدگی، هورمون FSH باعث می‌شود که فولیکول‌های تخمدان شروع به بلوغ کنند. بین روز‌های ۱۰ تا ۱۴ سیکل قاعدگی، تنها یکی از فولیکول‌های بالغ به یک تخمک کاملاً بالغ تبدیل می‌شود. در روز چهاردهم سیکل قاعدگی، افزایش هورمون LH باعث آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان می‌شود که به آن تخمک‌گذاری می‌گویند.

پس از تخمک‌گذاری، فاز لوتئال شروع می‌شود. در این دوره، هورمونی به نام پروژسترون ترشح می‌شود تا رحم را برای بارداری آماده کند. اگر بارداری در این مرحله اتفاق بیفتد، هورمون‌های ترشح شده از ریزش پوشش داخلی رحم جلوگیری می‌کنند. اگر حاملگی اتفاق نیفتد، پوشش در روز بیست و هشتم ریخته می‌شود و چرخه مجدداً تنظیم می‌شود. با این حال، زمان و مدت این چرخه ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و عوامل مختلفی می‌تواند روند این چرخه را تغییر دهد.

علائم دوره تخمک‌گذاری چیست؟

نزدیک شدن به دوره تخمک‌گذاری، خود را با علائم مختلفی نشان می‌دهد. تخمک‌گذاری معمولاً در روز ۱۴ از یک دوره ۲۸ روزه که از روز اول چرخه قاعدگی محاسبه می‌شود، رخ می‌دهد. با این حال، مدت چرخه طبیعی می‌تواند بین ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد.

مقدار ترشحات واژن ممکن است در طول تخمک‌گذاری افزایش یابد. ترشحات واژن در این دوره معمولاً شکلی شفاف و انعطاف‌پذیر دارد و گاهی اوقات می‌تواند شبیه سفیده تخم مرغ باشد. پس از دوره تخمک‌گذاری، ترشحات ممکن است متراکم‌تر و رنگی کدر باشد. علاوه بر این، ممکن است کاهش در میزان ترشحات مشاهده شود. علاوه بر این، افزایش دمای پایه بدن ممکن است رخ دهد. دمای پایه را می‌توان به عنوان دمای بدن در حالت استراحت تعریف کرد. به طور کلی، علائمی که در طول دوره تخمک‌گذاری ایجاد می‌شوند را می‌توان به شرح زیر فهرست کرد:

• خونریزی یا لکه بینی
• حساسیت در سینه‌ها احساس می‌شود.
• افزایش میل جنسی
• تورم در شکم
• درد در ناحیه کشاله ران

اگرچه این علائم به طور کلی رخ می‌دهد، اما ممکن است در هر زن دیده نشود. بنابراین، این علائم یکی از روش‌های اولیه مورد استفاده برای درک دوره تخمک‌گذاری نیست.

دوره تخمک‌گذاری چقدر طول می‌کشد؟

تخمک‌گذاری، آزاد شدن یک تخمک بالغ از تخمدان است. فرآیند تخمک‌گذاری مدت زمان مشخصی دارد. به طور کلی، این دوره با آزاد شدن تخمک از تخمدان شروع می‌شود و می‌تواند بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت متغیر باشد. ۶ روز قبل از تخمک‌گذاری و ۶ روز بعد از تخمک‌گذاری، دوره‌هایی هستند که احتمال بارداری در آن‌ها بیشتر است. این دوره را پنجره بارور نیز می‌نامند.

پس از آزاد شدن از تخمدان، تخمک به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند و در لوله فالوپ منتظر می‌ماند تا بارور شود. پس از آمیزش جنسی، اسپرم وارد بدن شده و به لوله فالوپ می‌رود. برخلاف تخمک، اسپرم می‌تواند چند روز در بدن زنده بماند. اگر اسپرم سالم در این مدت تخمک را بارور نکند، تخمک شکسته شده و از بدن پرتاب می‌شود. بنابراین، پنجره بارور به پایان می‌رسد. فرآیند تخمک‌گذاری تنها یک بار در هر سیکل قاعدگی اتفاق می‌افتد.

همچنین بخوانید: تنبلی تخمدان چیست و چه درمانی دارد؟

محاسبه روز تخمک‌گذاری در چرخۀ عادت ماهانه

گاهی اوقات تعیین زمان تخمک‌گذاری دشوار است. روش‌های مختلفی وجود دارد که زنان برای ردیابی چرخه قاعدگی و محاسبه تخمک‌گذاری استفاده می‌کنند. استفاده منظم از همه این روش‌ها می‌تواند به دستیابی به دقیق‌ترین نتایج کمک کند. این روش‌ها را می‌توان به صورت زیر فهرست کرد:

• سیکل قاعدگی
• تقویم
• بررسی مخاط دهانه رحم
• دمای بدن
• کیت تخمک گذاری

سیکل قاعدگی

اگر سیکل قاعدگی هر ۲۸ روز یکبار اتفاق بیفتد، تخمک‌گذاری در وسط یعنی در روز چهاردهم اتفاق می‌افتد. با این حال، زمان چرخه طبیعی می‌تواند بین ۲۱ تا ۳۵ متغیر باشد. در چنین مواردی، فرد در اواسط این چرخه دوباره تخمک‌گذاری می‌کند. هر زنی فرآیند تخمک‌گذاری منحصر به فردی دارد. بنابراین روش محاسبه باید مختص فرد باشد. نوشتن چرخه قاعدگی برای چندین ماه روی کاغذ، تقویم یا اپلیکیشن تلفن می‌تواند در محاسبه دوره تخمک‌گذاری شما مفید باشد. همچنین می‌تواند برای تشخیص یک وضعیت غیر طبیعی احتمالی مفید باشد.

روش تقویم

برای محاسبه دوره تخمک‌گذاری می‌توان از روش تقویمی استفاده کرد. زنان می‌توانند چرخه قاعدگی خود را برای شش ماه محاسبه کنند تا زمان باروری خود را تعیین کنند. در این فرآیند طولانی‌ترین و کوتاه‌ترین سیکل قاعدگی را تعیین کنید و از طولانی‌ترین دوره، ۱۸ روز و از کوتاه‌ترین دوره، ۱۱ روز کم کنید. این دو عدد بهترین روز سیکل قاعدگی را در زمانی که بیشترین باروری را دارید به شما نشان می‌دهند.

مخاط دهانه رحم

این مخاط، مایعی است که توسط واژن تولید می‌شود. مخاط دهانه رحم قبل از شروع تخمک‌گذاری غلیظ، خشک و کدر است. با این حال، درست قبل از تخمک‌گذاری، این مایع شفاف و رقیق می‌شود. به لطف این مخاط مایع، اسپرم می‌تواند راحت‌تر به تخمک برسد.

دمای پایه بدن

در طول دوره تخمک‌گذاری، دمای بدن ممکن است به آرامی افزایش یابد. به طور کلی، این مقادیر می‌تواند بین ۰.۵ تا ۱ درجه متفاوت باشد. برای محاسبه دوره تخمک‌گذاری، زنان هنگام صبح که از خواب بیدار می‌شوند دمای پایه بدن خود را اندازه می‌گیرند و نتایج را برای چند روز ثبت می‌کنند تا بارورترین دوره خود را مشخص کنند.

کیت‌های تخمک‌گذاری

این کیت‌ها مشابه تست‌های بارداری عمل می‌کنند. قبل از تخمک‌گذاری، سطح هورمون LH افزایش می‌یابد. این کیت که یک نشانگر روی خود دارد، میزان LH در ادرار را اندازه‌گیری می‌کند. به این ترتیب می‌توان دوره تخمک‌گذاری را محاسبه کرد.

کلام آخر

محاسبه روز تخمک‌گذاری در چرخۀ عادت ماهانه برای زنانی که می‌خواهند باردار شوند مهم است. علاوه بر این، این محاسبه می‌تواند به تشخیص بی‌نظمی در چرخه قاعدگی کمک کند. بی‌نظمی قاعدگی می‌تواند مشکلات روانی و فیزیولوژیکی در زنان ایجاد کند. اگر می‌خواهید اطلاعاتی در مورد دوره تخمک‌گذاری به دست‌آورید یا فکر می‌کنید که بی‌نظمی در چرخه قاعدگی شما وجود دارد، فراموش نکنید که برای کسب اطلاعات یا برای یافتن علت زمینه‌ای و درمان با پزشک خود مشورت کنید.