تبخال تناسلی علت، تشخیص و درمان آن

• مقالات

• ۱۹ تیر ۱۴۰۲

تبخال تناسلی  یک عفونت مقاربتی است که می‌تواند باعث ایجاد تاول و زخم‌های باز (ضایعات) در ناحیه تناسلی شود. در برخی موارد، این بیماری ممکن است بدون علامت باشد، یعنی تا مدت‌ها هیچ تبخالی ایجاد نشود. در حالی که هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، شدت مشکلی که ویروس می‌تواند ایجاد کند، متفاوت است؛ ولی با کمک پزشک و رعایت برخی نکات می‌توان این بیماری را کنترل کرد. برخی از افراد مبتلا به این بیماری حتی اگر هیچ علائمی نداشته باشند، می‌توانند ناقل باشند و بیماری را به افراد دیگر منتقل کنند.

چه چیزی باعث تبخال تناسلی می‌شود؟

تبخال تناسلی نوعی ویروس است که می‌تواند با داشتن رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با فردی که به این بیماری مبتلا است، منتقل شود. ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) علائم خود را به شکل زخم در ناحیه تناسلی نشان می‌دهد؛ اما برخی از افراد مبتلا به HSV-2 ممکن است علائمی نداشته باشند و در برخی موارد باعث ایجاد عفونت متقاطع نوع 1 و نوع 2 با تماس دهان و ناحیه تناسلی شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله عفونت‌های منتقله از تماس جنسی را مطالعه فرمایید.

علائم تبخال تناسلی

علائم تبخال در مردان و زنان مشابه است. وقتی که شما به ویروس تبخال مبتلا می‌شوید، معمولاً 3-7 روز قبل از ظهور علائم بیماری، (که به عنوان دوره کمون شناخته می‌شود) هیچ نشانه‌ای وجود ندارد. در این بازه زمانی، ویروس به افراد دیگر منتقل نمی‌شود ولی شما به عنوان یک بستر مناسب برای گسترش ویروس هستید. پس از این مرحله، علائم بیماری شروع می‌شود و ضایعه‌های خاصی در بدن شما شکل می‌گیرند. معمولاً اولین عفونت در عرض 2 هفته رخ می‌دهد و علائم به صورت احساس خارش و سوزن سوزن شدن و به دنبال آن قرمزی پوست ظاهر می‌شوند.

 اولین نشانه، تشکیل یک تاول در ناحیه تناسلی است. هنگامی که تاول‌ها می‌ترکند، به زخم‌هایی تبدیل می‌شوند که لمس آنها بسیار دردناک است. این اتفاق معمولاً در عرض 7-15 روز بعد از بروز تاول رخ می‌دهد.

عفونت از روز شروع خارش تا بهبود کامل زخم کاملاً مسری است که معمولاً به مدت 4-2 هفته طول می‌کشد. البته افراد ناقل حتی زمانی که هیچ نشانه آشکاری از بیماری در بدن آنها وجود نداشته باشد، می‌توانند ویروس را به شریک جنسی خود منتقل کنند.

تاول‌ها می‌توانند در باسن، مقعد، ران‌ها، فرج یا واژن در زنان و روی آلت تناسلی یا کیسه بیضه در مردان ظاهر شوند.

علائم زیر نیز در حضور تبخال تناسلی مشاهده می‌شود:

• تاول در دهان یا لب
• تب بالا، سردرد یا درد مفاصل
• مشکل در ادرار

علائم تبخال تناسلی معمولاً ناپدید می‌شوند و به شکل عفونت مکرر برمی‌گردند. برای اکثر افراد، اولین عفونت بدترین است و دو تا سه هفته طول می‌کشد. عودهای آتی معمولاً شدت کمتری دارند و طولانی نیستند. محرک‌های زیر ممکن است احتمال عود مجدد عفونت را افزایش دهند:

• عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
• دوره‌های قاعدگی
• فشار وارده از طریق لباس تنگ

تبخال تناسلی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ویروس هرپس سیمپلکس معمولاً با ضایعات مشخصه آن شناسایی می‌شود؛ اما از آنجایی که بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌توانند شبیه تبخال باشند و پزشک احتمالاً برای تشخیص تبخال تنها به ارزیابی بصری تکیه نکند. ازطرفی همانطور که گفته شد برخی بیماران با داشتن بیماری می‌توانند بدون علائم باشند و در آنها تبخال تناسلی تشخیص داده شود.در این صورت با آزمایشات لازم، تشخیص تبخال تناسلی قابل تایید است. آزمایش‌های مربوطه عبارت‌اند از:

1. آزمایشات ویروسی (کشت ویروس از ضایعه)
2. آزمایشات سرولوژیکی (آزمایش خون برای تشخیص آنتی‌بادی)

تست‌های ویروس‌شناسی

آزمایش‌های ویروسی با گرفتن نمونه مایع به طور ایده‌آل در 3 روز اول پس از قابل‌مشاهده شدن ضایعه انجام می‌شود. اگر ویروسی وجود داشته باشد در عرض 1-10 روز در این مایع رشد می‌کند.در صورتی که عفونت شدید باشد، رشد ویروس‌ها در عرض 24 ساعت اتفاق می‌افتد. اگر ضایعات، تاول‌های شفاف و پر از مایع (وزیکول) باشند، آزمایش کشت ویروسی بسیار دقیق است، اما اگر ضایعات زخم‌های قدیمی یا ضایعات عودکننده باشند، آزمایش به‌درستی انجام نخواهد شد.

آزمایشات سرولوژیکی

آزمایشات سرولوژیک (خون) آنتی‌بادی‌های مخصوص ویروس و نوع آن (HSV-1 و HSV-2) را شناسایی می‌کند. هنگامی که ویروس تبخال فردی را آلوده می‌کند، سیستم ایمنی در بدن آن فرد آنتی‌بادی‌های خاصی را برای مبارزه با عفونت تولید می‌کند. اگر آزمایش خون آنتی‌بادی‌های تبخال را شناسایی کرده باشد، ثابت می‌کند که شما به این ویروس آلوده شده‌اید، حتی اگر ویروس در مرحله نهفته (غیرفعال) باشد. این بدان معناست که شما حامل ویروس هستید و می‌توانید دیگران را آلوده کنید.

تبخال تناسلی چگونه منتقل می‌شود؟

تبخال زمانی می‌تواند گسترش یابد که فرد مبتلا، ضایعاتی (حباب‌ها و زخم‌های باز) روی بدن خود داشته باشد و هیچ علامتی نداشته باشد. مصرف داروهای ضد ویروسی می‌تواند به کاهش خطر انتقال تبخال تناسلی به شریک جنسی شما کمک کند. شما باید موارد زیر را رعایت کنید:

• به شریک جنسی خود بگویید که تبخال تناسلی دارید.
• در هر رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• تا زمانی که علائم دارید از رابطه جنسی خودداری کنید.

درمان تبخال تناسلی به این بستگی دارد که آیا عفونت برای اولین‌بار تجربه می‌شود (عفونت اولیه) یا اینکه علائم عفونت قبلی به طور ممکر ظاهر می‌شود.

تبخال تناسلی و بارداری

نکات بسیار مهمی در مورد تبخال تناسلی در دوران بارداری وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، این نکات عبارت‌اند از: 

• اگر فرد، در دوران بارداری مبتلا به تبخال تناسلی شود، احتمال دارد که آن را در حین زایمان به نوزاد، منتقل کند. 
• اگر فردی قبل از بارداری تبخال تناسلی داشته باشد، همچنان احتمال خطر ابتلا به تبخال در کودک وجود دارد، اما این خطر کمتر است. 
• اکثر زنان مبتلا به تبخال تناسلی نوزادان سالمی دارند. اما نوزادانی که از مادرشان تبخال می‌گیرند، تبخال نوزادی دارند. 
• زنانی که قبل از بارداری تبخال تناسلی داشته‌اند، معمولاً می‌توانند انتظار داشته باشند که نوزاد سالم و زایمان طبیعی داشته باشند. 

تبخال تناسلی و شیردهی

نکات مهم در مورد شیردهی مادرانی که مبتلا به هرپس تناسلی هستند، عبارت‌اند از: 

• تا زمانی که کودک یا وسایل پمپاژ شیر با زخم تبخال تماس نداشته باشند، می‌توان به شیردهی ادامه داد. 
• تبخال از طریق تماس با زخم منتقل می‌شود و می‌تواند برای نوزاد تازه متولد شده خطرناک باشد. بنابراین با سینه‌ای که تاول و زخم تبخال دارد، نباید به فرزند شیر داد. 
• پمپاژ شیر، به حفظ شیر مادر کمک می‌کند و از پر شدن بیش از حد سینه و دردناک شدن آن جلوگیری می‌کند. مادر می‌تواند شیر خود را برای شیر دادن به کودک در شیشه شیر ذخیره کند. اما اگر قسمت‌هایی از پمپ نیز در حین پمپاژ، زخم را لمس کرد، شیر را دور بریزید. 

تبخال نوزادی

تبخال نوزادی یک بیماری جدی است که می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در نوزاد تازه متولد شده مانند آسیب مغزی، مشکلات چشمی یا حتی مرگ شود. 

اگر در دوران بارداری تبخال تناسلی دارید، این خطر وجود دارد که کودک شما به یک بیماری جدی به نام تبخال نوزادی مبتلا شود. این وضعیت می‌تواند کشنده باشد، اما اکثر نوزادان با درمان ضد ویروسی بهبود می‌یابند.  اگر قبلاً هرپس تناسلی داشته‌اید، خطر ابتلای نوزاد به تبخال نوزادی کم است. اگر برای اولین بار در ۶ هفته آخر بارداری خود به هرپس تناسلی مبتلا شوید، احتمال بروز این بیماری در نوزاد بیشتر است. 

تبخال تناسلی چگونه درمان می‌شود؟

درمان تبخال تناسلی به این بستگی دارد که آیا عفونت برای اولین‌بار تجربه می‌شود (عفونت اولیه) یا اینکه علائم عفونت قبلی به طور ممکر ظاهر می‌شود.

داروهای تبخال تناسلی

داروهای ضدویروسی حاوی آسیکلوویر، فامسیکلوویر و والاسیکلوویر را می‌توان در درمان تبخال تناسلی استفاده کرد. این موارد با نام‌های مختلف در بازار موجود است. اما این داروها نمی‌توانند ویروس را به طور کامل از بدن شما حذف کنند. اگر درمان ضدویروسی در مراحل اولیه علائم شروع شود، شدت و طول مدت علائم را کاهش می‌دهد. آسیکلوویر، قدیمی‌ترین داروی ضدویروسی است. فامسیکلوویر و والاسیکلوویر داروهای ضدویروسی جدیدتری هستند. میزان مصرف داروها بسته به شرایط بیمار متفاوت است و با توجه به دستور پزشک مصرف کنید.

 HSV در 2/3 افراد مبتلا به تبخال تناسلی عود می‌کند و در 1/3 آن 3 بار یا بیشتر در سال عود می‌کند. HSV هرگز نمی‌تواند به طور کامل از بدن حذف شود، اما می‌تواند مدتی ناپدید شود، سپس دوباره فعال شود وعلائم ایجاد کند.

درمان عفونت اولیه

• اگر این اولین‌بار است که تبخال تناسلی را تجربه می‌کنید، به متخصص زنان مراجعه کنید.
• داروی آسیکلوویر از تکثیر HSV جلوگیری می‌کند و به احتمال زیاد برای شما تجویز شود. البته این دارو نمی‌تواند HSV را به طور کامل از بدن شما پاک کند، اما در صورت قطع مصرف دارو، اثری نخواهد داشت.
• اگر با وجود شروع درمان همچنان تاول‌ها و زخم‌های باز در ناحیه تناسلی خود دارید باید آسیکلوویر مصرف کنید. آسیکلوویر امکان دارد عوارض جانبی مانند سردرد یا احساس ناخوشی ایجاد کند. در چنین مواردی عوارض را به پزشک خود اطلاع دهید.

درمان عفونت مکرر

• اگر قبلاً تبخال داشته‌اید و فکر می‌کنید که عود کرده است، باید با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم خفیف باشند، پزشک شما ممکن است برای تسکین علائم، انجام کارهایی را در خانه به شما توصیه کند.
• ناحیه آسیب‌دیده را تمیز نگه دارید، این کار به جلوگیری از عفونی‌شدن تاول‌ها یا زخم‌های باز و بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
• قراردادن تکه‌های یخ پیچیده شده در یک‌پارچه تمیز یا بسته‌های چای مرطوب و سرد روی زخم‌ها می‌تواند درد را تسکین دهد و به بهبود سریع آن کمک کند. یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید.
• استفاده از کرم‌های بی‌حس‌کننده روی تاول‌ها یا زخم‌ها باعث کاهش درد هنگام ادرار می‌شود.
• مقدار زیادی آب بنوشید تا ادرارتان رقیق شود و درد کمتری را تحمل کنید. نگه‌داشتن آب در ناحیه تناسلی، ادرار کردن را برای شما آسان تر می کند.
• برای جلوگیری از آسیب رساندن به تاول‌ها و زخم‌ها از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید.
• اگر علائم شدید باشد، باید یک داروی ضدویروسی (آسیکلوویر) که 5 بار در روز مصرف شود، تجویز شود.

درمان موضعی

درمان‌های موضعی (که مستقیماً روی ضایعه اعمال می‌شود) عموماً تأثیر کمتری دارند و به طور معمول استفاده نمی‌شوند. داروها به صورت خوراکی یا در موارد شدید به صورت داخل وریدی مصرف می‌شوند. از بین بردن کامل تبخال تناسلی امکان‌پذیر نیست، باید به‌خاطر داشت که این درمان‌ها تنها باعث کاهش شدت و طول مدت بیماری می‌شوند.

درمان اپیزودیک

اگر تبخال تناسلی کمتر از 6 بار در سال عود کند، هر بار که قبل از شروع علائم احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی کردید، پزشک یک دوره 5 روزه آسیکلوویر به شما می‌دهد.

درمان سرکوب‌کننده

اگر تبخال تناسلی شما بیش از 6 بار در یک سال عود می‌کند، یا اگر علائم شما به ویژه شدید و ناراحت‌کننده است، ممکن است نیاز به مصرف روزانه آسیکلوویر به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی طولانی مدت داشته باشید. این به عنوان درمان سرکوب‌کننده شناخته می‌شود. در این صورت، ممکن است لازم باشد آن را ۲ بار در روز به مدت ۶ تا ۱۲ ماه مصرف کنید.

در طول درمان سرکوب‌کننده، شانس انتقال HSV به همسرتان کاهش می‌یابد، اما مهم است که به یاد داشته باشید که به طور کامل از آن جلوگیری نمی‌کند.

درمان سرکوب‌کننده معمولاً پس از 12 ماه متوقف می‌شود. تا زمانی که ضایعات عودکننده خفیف دارید یا زمانی که به آن نیاز دارید، فقط یک دوره 5 روزه آسیکلوویر مصرف می‌شود. تبخال تناسلی مکرر معمولاً پس از 2 سال، کمتر و خفیف می‌شود. اگر ضایعات عودکننده شدید باشند، درمان سرکوبگر مجدداً شروع می‌شود.

آیا تبخال تناسلی قابل درمان است؟

پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به کاهش علائم و تسریع بهبود عفونت تجویز کند. این داروها زمانی بهترین عملکرد را دارند که بلافاصله پس از شروع عفونت شروع به استفاده از آنها کنید. برای کاهش درد در هنگام عفونت، موارد زیر را رعایت کنید:

• حدود 20 دقیقه در وان یا در حین حمام در آب گرم بنشینید.
• ناحیه تناسلی خود را تمیز و خشک نگه دارید و از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید.

چه زمانی باید برای ویزیت دکتر اقدام کنم؟

اگر علائم شما شبیه عفونت تبخال است، با پزشک خود تماس بگیرید. شرایط مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد ضایعات مشابه در ناحیه تناسلی شود. اگر سابقه عفونت تبخال دارید و ضایعات مشابهی ایجاد می‌شود، اگر این ضایعات ظرف 7-10 روز بهبود نیافتند، با پزشک خود تماس بگیرید.

توصیه‌های دکتر لیدا شفیعیان در مورد تبخال تناسلی

سوالات متداول